Της Μαρίας Δήμου
Η περίοδος των διακοπών στην Τουρκία δίνει την ευκαιρία για αποδράσεις από τον ασφυκτικό κλοιό της Πόλης. Η χειμερινή περίοδος είναι ιδανική ευκαιρία για μια εκδρομή σε ορεινούς προορισμούς, για επισκέψεις στους γενέθλιους τόπους, για μικρά ή μεγάλα ταξίδια σε περιοχές που όλοι ελπίζουν να βρουν χιόνι και χαρά.
Έτσι κι εμείς είπαμε να κάνουμε ένα ταξίδι που να διασχίζει τη χώρα, να ξεκινά από τη Δύση και να ακολουθεί το δρόμο προς την Ανατολή. Ένα ταξίδι πάνω σε παλιές, σχεδόν αρχαίες διαδρομές. Ένα ταξίδι με τρένο είπαμε να κάνουμε εδώ και καιρό. Ίσως επηρεασμένοι από διηγήσεις παλιές, από ταινίες και βιβλία είπαμε να φύγουμε από τη βοή της Πόλης και να χαθούμε έστω και για λίγο στην απεραντοσύνη της Ανατολίας.
Η μισή μαγεία το τρένο κι άλλη μισή η Σεβάστεια
Κλείσαμε εισιτήρια από νωρίς, γιατί η ζήτηση είναι μεγάλη. Το Hızlı tren για το Sivas έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη κι έχει γίνει η επιλογή για χιλιάδες επίδοξους ταξιδιώτες. Κάναμε πλάνα και σχεδιασμούς, αναζητήσαμε πληροφορίες, επιλέξαμε προορισμούς. Η μισή μαγεία το τρένο κι άλλη μισή η Σεβάστεια στην καρδιά του χειμώνα, ελπίζαμε χιονισμένη.
Το τρένο βέβαια δεν φεύγει εδώ και χρόνια από τον περίφημο σταθμό του Haydar Paşa στην ακτή του Kadıköy (Χαλκηδόνα). Ο εμβληματικός σταθμός μετά και από την καταστροφή της στέγης του από φωτιά το 2011 έκλεισε οριστικά. Μια μακρά εποχή έλαβε τέλος και τα σχέδια για τον σιδηρόδρομο που θα ένωνε την Ευρώπη με την Ανατολή, το Βερολίνο, το Παρίσι, το Λονδίνο με τη Βαγδάτη, με το θρυλικό Orient Express και τους διάσημους ταξιδιώτες και περιηγητές του, έχει περάσει δεκαετίες πια στην ιστορία.
Μια καινούρια όμως σελίδα έχει ανοίξει εδώ και μερικά χρόνια! Το γρήγορο τρένο του τουρκικών σιδηροδρόμων ξεκινά από το Söğütlü Çeşme της Χαλκηδόνας και φτάνει μέχρι τη Σεβάστεια της άλλοτε Μικρής Αρμενίας. Πήραμε το πρωινό δρομολόγιο για ένα ταξίδι 7 ωρών και 25 λεπτών. Βολευτήκαμε στις άνετες πολυθρόνες της λότζας μας και το τρένο σφύριξε ακριβώς στην ώρα του. Η συνεχής επέκταση της Πόλης μετέτρεψαν όλα τα παράλια του κόλπου της Νικομήδειας σε κατοικημένη περιοχή. Έτσι από τη Χαλκηδόνα μέχρι το İznik το τρένο δεν μπορούσε να αναπτύξει ταχύτητα κι έμοιαζε περισσότερο με προαστικό. Το κέρασμα και το ζεστό τσάι μας έκαναν να ξεχαστούμε.
Πορεία παράλληλη με δρόμο του μεταξιού
Η διαδρομή απέκτησε ενδιαφέρον στις όχθες της λίμνης της Σαπάντζα. Πράσινο, βουνά και νερά μέχρι το Eskişehir. Από εκεί ξεκίνησε η ανάβαση στο υψίπεδο της Ανατολίας και οι συνεχείς κυματισμοί των λόφων. Τοπίο ξερό άλλοτε άγονο κι άλλοτε καλλιεργήσιμο. Αυτήν την εποχή όμως παντού κυριαρχεί μια μονότονα καφέ απόχρωση. Το κλίμα εδώ είναι σκληρό. Ο χειμώνας κρύος και μακρύς. Άγκυρα, Kırıkkale, Yozgat, Sivas. Πορεία παράλληλη με το δρόμο του μεταξιού. Λίγο πιο βόρεια εμείς πάνω στη σιδηροδρομική γραμμή ακολουθούσαμε νοερά κι από απόσταση τα καραβάνια που έφευγαν για τις αγορές των Ινδιών και της Κίνας αλλά και του στρατούς αυτοκρατοριών που ξεκινούσαν από τις πρωτεύουσες της Δύσης για να κατακτήσουν τον πλούσιο κόσμο της Ανατολής. Μαζί τους περιηγητές και τυχοδιώκτες άλλων εποχών αναζητούσαν τη μαγεία και τον πλούτο που ονειρεύονταν. Τα ψηλά χάνια της Καππαδοκίας δε φαίνονται από δω. Οι δρόμοι μας ακολουθούν την ίδια κατεύθυνση αλλά η απόσταση μας χωρίζει.
Η Σεβάστεια έσβησε τα ίχνη του παλαιού πληθυσμού της
Με ένα λαμπερό απογευματινό ήλιο μας υποδέχτηκε το Sivas. Η ελπίδα μας για χιόνι είχε εξανεμιστεί με τα τελευταία δελτία καιρού. Η αλλαγή στο κλίμα είναι πια έντονη. Μόλις πριν από το Sivas λίγο ασπρισμένες κορυφές στο βάθος φαινόντουσαν καθώς το τρένο πλησίαζε στην πόλη. Στο υψόμετρο των 1200 μ. και σε απόλυτα ξερή ατμόσφαιρα η αίσθηση του κρύου ήταν τελείως διαφορετική από την υγρή Σταμπούλ. Μια κλασική επαρχιακή τουρκική πόλη η Σεβάστεια, έδινε με την πρώτη ματιά την εικόνα μιας ήρεμης σχεδόν σιωπηλής πόλης. Μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα και μ’ ένα ικανό αριθμό κατοίκων, που ξεπερνά κατά λίγο τις 300.000, διαμόρφωσε με την ίδρυση του κράτους το δικό της χαρακτήρα. Τραυματισμένη βαθιά και χάνοντας συστατικά στοιχεία του παλαιού πληθυσμού της, φρόντισε να σβήσει και τα ίχνη του. Έτσι οι παλιές συνοικίες που συναντά κανείς στις περισσότερες επαρχιακές πόλεις εδώ δεν υπάρχουν. Ούτε ναοί, ούτε νεκροταφεία, ούτε σπίτια. Σαν η πόλη να γεννήθηκε πάνω στα απομεινάρια των Σελτζούκων κάπου στις δεκαετίες του 40 και του 50. Κάνοντας ένα άλμα στο ιστορικό της παρελθόν. Αναζητήσαμε ίχνη της ρωμαίικης και της αρμενικής κοινότητας. Οι νέοι άνθρωποι τα αγνοούν. Καμαρώνουν για τα υπέροχα χάνια και τους μεντρεσέδες που κοσμούν την πόλη τους.
Η Σεβάστειθα κρύβει καλά τα μυστικά της
Εδώ ο ήλιος ανατέλλει λίγο πιο νωρίς. Η ζωή ξεκινά πρωί κι η παγωνιά παραμένει μέχρι να ανέβει λίγο πιο ψηλά στον ουρανό. Κι η καινούρια μέρα μας χάρισε μια εξαιρετική διαύγεια. Περπατήσαμε στις αγορές, μπήκαμε στα χάνια, σταθήκαμε στις πλατείες. Από το Behrampaşa Hanı, το Çifte Minareli και το Sifaiye Han, στο Gök και Ulu Cami, στη βιβλιοθήκη Ziyabey Yazma Eser, οι διαδρομές ήταν εύκολες και ευχάριστες. Εντυπωσιακά αρχιτεκτονήματα, με καλλιτεχνικές προσόψεις, με κεντημένες θαρρείς τις υπόλευκες πέτρες που καλύπτουν τις εισόδους τους. Έργα όλα των Σελτζούκων.
Κι από εκεί στις κλειστές αγορές των λαχανικών και των τοπικών προϊόντων. Εκεί που χτυπά η καρδιά της κάθε πόλης, εκεί που μπορείς να αφουγκραστείς τον παλμό της. Στάθηκε αδύνατο να φάμε Kelle, ψητό κεφαλάκι αρνιού, το αγαπημένο πρωινό πιάτο των ντόπιων, γιατί θα έπρεπε να βγούμε αξημέρωτα για να προλάβουμε ανοιχτά τα μαγαζιά που το προσφέρουν. Φάγαμε όμως καλό κεμπάπ και ήπιαμε καφέ στο Çerkezin Kahvesi που καταφέρνει να κρατά την αυθεντική ατμόσφαιρά του από το 1943.
Η Σεβάστεια κρύβει καλά τα μυστικά της. Ζει στους παλμούς του σήμερα κι επιλέγει τι θα κρατήσει από το παρελθόν της. Παραμένει μια ιστορική πόλη πάνω στους παλιούς και τους νέους δρόμους του εμπορίου και των στρατηγικών σχεδιασμών. Είναι η Σεβάστεια των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων και του Αγίου Βλασίου, των Αλεβητών και των Αρμενίων. Είναι μια πόλη απίστευτα καθαρή, με καθαρό ορίζοντα που δεν κρύβεται από ψηλά κτίρια. Το υψόμετρο και η διαύγεια της ατμόσφαιρας λες και φέρνουν το στερέωμα πιο κοντά!
Το τρένο της επιστροφής σφύριξε και πάλι κι εμείς αφήσαμε πίσω μας το Sivas ένα μεσημέρι που ο ουρανός του γέμιζε με σύννεφα. Ίσως το χιόνι να έρθει τελικά εδώ με λίγο μεγαλύτερη καθυστέρηση! Η επιστροφή πάντα είναι πιο γρήγορη κι η Πόλη μας περίμενε στη πηχτή αλλά τόσο γνώριμη ατμόσφαιρά της.
