Άννα Ανδρέου

Σε όλη την Τουρκία με τον τίτλο ‘Stelios’ προβάλλεται από σήμερα 23 Μαΐου η ταινία «Υπάρχω» για τη ζωή του Στέλιου Καζαντζίδη. «Γνωρίζουν οι Τούρκοι τον Καζαντζίδη;», είναι το ερώτημα που συζητείται στους ελληνικούς κύκλους της Κων/πολης αυτές τις μέρες. Μα φυσικά και τον γνωρίζουν, άλλωστε η ερμηνεία του τουρκικού τραγουδιού ‘Bekledim da gelmedin’ (Περίμενα και δεν ήρθες)  από τον Στέλιο Καζαντζίδη προβάλλεται ως μότο για την ταινία στους τουρκικούς κινηματογράφους. Η μουσική του Καζαντζίδη άλλωστε αγγίζει βαθιά την ψυχή και των Τούρκων.

Η πρώτη προβολή της ταινίας στην Κωνσταντινούπολη έγινε χθες 22 Μαΐου σε αίθουσα του κινηματογράφου δίπλα από το πολιτιστικό κέντρο Σισμανόγλειο του ελληνικού Προξενείου στο Πέραν σε μια κατάμεστη αίθουσα. Την προβολή παρακολούθησαν ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος Πρέσβης Κωνσταντίνος Κούτρας, διπλωμάτες, Έλληνες και Τούρκοι δημοσιογράφοι, Έλληνες και Τούρκοι επιχειρηματίες, καθώς και προσωπικότητες Ελλήνων που ζουν και εργάζονται στην Κωνσταντινούπολη.

Η ταινία καταχειροκροτήθηκε και το σχόλιο που ψιθύριζε όποιον πλησίαζες ήταν: «Συγκλονιστική»!  Η αφίσα της ταινίας κυκλοφορεί ήδη στα τουρκικά σινεμά και η ταινία προβάλλεται με τουρκικούς υποτίτλους.

Σοφία Μαρμαγκιώλη

Αν βρεθείτε στην Πόλη  αύριο Πέμπτη 15 Μαΐου και ώρα 20.00 μην ξεχάσετε να πάτε στη συναυλία του Café AmanIstanbul με τον Στέλιο Μπερμπέρη και την Πελίν Σουέρ, στον Άγιο Στέφανο (Yesilkoy στα τουρκικά), κοντά στο παλιό αεροδρόμιο Ατατούρκ. Η συναυλία είναι αφιερωμένη στον αείμνηστο πατέρα του καθηγητή κ. Αυξέντιου Καλαγκού. Οι Καφέ Αμάν Ιστανμπούλ, είναι μία σύγχρονη πολυμελής μουσική ομάδα με αναφορές στο μικρασιάτικο και ρεμπέτικο τραγούδι, που συγκροτήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 2009 από τον Στέλιο Μπερμπέρη και την Πελίν Σουέρ. Ο Στέλιος Μπερμπέρης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1974 σε μια οικογένεια Ελλήνων από την Ίμβρο. Μικρός έψελνε σε εκκλησιαστικές χορωδίες. Αν και σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο του Πειραιά, η μουσική ήταν πάντα στο μυαλό του. Έζησε επτά χρόνια στην Αθήνα, και διδάχτηκε πολλά για την ελληνική μουσική και λαογραφία πλάι στην Δόμνα Σαμίου με την οποία συνεργάστηκε στη δισκογραφία και σε ζωντανές εμφανίσεις. Κατόπιν της προτροπής του Παναγιώτη Κουνάδη, ανέβηκε στα ρεμπέτικα πάλκα μαζί με τους Στέλιο Βαμβακάρη, Γιώργο Ξηντάρη, Μπάμπη Τσέρτο κ.α.. Όταν τελείωσε τις σπουδές και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, συνάντησε τον ακορντεονίστα Μουαμέρ Κετεντζόγλου και εντάχτηκε στην ομάδα του. 

Είδε ένα κορίτσι να χορεύει!

Κατά τη διάρκεια μιας συναυλίας τους, το 1999, είδε να χορεύει ένα κορίτσι, τ’ όνομά του ήταν Πελίν κι έμελε να γίνει η σύντροφος της ζωής του. Παντρεύτηκαν το 2006. Η Πελίν Σουέρ, γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1978 και είναι πτυχιούχος του Istanbul Technical University Conservatory ofMusic και της Σχολής Καλών Τεχνών του Πέραν. Ακόμη, μελέτησε ελληνικούς χορούς στο Λύκειο Ελληνίδων Αθηνών και σπούδασε την ελληνική γλώσσα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το συγκρότημα έχει δώσει αρκετές πετυχημένες παραστάσεις στην Κωνσταντινούπολη και σε ευρωπαϊκές πόλεις όπου έχει προσκληθεί, όπως το Βανκούβερ, ενώ εκπροσώπησε την Τουρκία στο 12ο Womex(The World Music Expo) που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Οκτώβριο στη Θεσσαλονίκη, στον εκθεσιακό χώρο της HELEXPO. 

Τα φημισμένα καφέ Αμάν της Πόλης των πόλεων…

 Η Κωνσταντινούπολη, η Πόλη των πόλεων, ήταν και παραμένει ένα σταυροδρόμι πολιτισμών, ένα κράμα μοναδικής συνύπαρξης λαών στην ιστορία της ανθρωπότητας και εξακολουθεί να εμπνέει μέχρι σήμερα τους κατοίκους της, που καταφέρνουν να συνυπάρχουν και να συνδέονται αρμονικά με την πλούσια πολιτισμική παρακαταθήκη του χθες. Το μουσικό σχήμα Café AmanIstanbul, σε συνεργασία με άλλους καταξιωμένους μουσικούς θα μας ταξιδέψουν και θα παρουσιάσουν την πλούσια μουσικοχορευτική παρακαταθήκη της Ανατολής, με επίκεντρο την Κωνσταντινούπολη. Τα Καφέ Αμάν αποτελούν παράδοση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά και κομμάτι της απανταχού ρωμαίικης πραγματικότητας. Ήταν συνηθισμένα στις πόλεις-λιμάνια, όπως η Κωνσταντινούπολη, η Σμύρνη και η Θεσσαλονίκη, ενώ μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή έκαναν την εμφάνισή τους και στον Πειραιά και στην Αθήνα. Σε αυτούς τους χώρους, συναντιόντουσαν τραγουδιστές και οργανοπαίχτες από διαφορετικούς εθνολογικά πολιτισμούς και αντάλλασσαν τα ρεπερτόριά τους με τη μορφή του αυτοσχεδιασμού. Έτσι, στα Καφέ Αμάν, που πήραν το όνομά τους από τη διαπολιτισμικά οικεία λέξη «αμάν», οι μουσικοί που έπαιζαν ανατολίτικα όργανα ήρθαν σε επαφή με αυτούς που έπαιζαν ευρωπαϊκή μουσική. Τον 19ο αιώνα, η Κωνσταντινούπολη δεν ήταν απλώς ένα ιστορικό και οικονομικό κέντρο. Την χαρακτήριζε επίσης μια πλούσια, πολιτιστική ποικιλομορφία. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα φημισμένα Καφέ Αμάν στις συνοικίες των Ταταούλων, του Πέρα, του Φαναρίου και αλλού έφερναν σε επαφή το ρωμαίικο στοιχείο με ήχους από την Ανατολή και αποτελούσαν κέντρο ανάπτυξης της παράδοσης του πολίτικου τραγουδιού των Ελλήνων, δηλαδή της αστικής παράδοσης της ρωμαίικης κοινότητας της Κωνσταντινούπολης.

«Από την Πόλη έρχομαι…»

Το σταυροδρόμι Δύσης και Ανατολής. Με τη ματιά της ιστορικής συνέχειας και με πλοηγό το χορό και τη μουσική, η παράσταση «Από την Πόλη έρχομαι...» είναι μια μουσική κατάθεση ψυχής, που γεφυρώνει το χθες με το σήμερα και παρουσιάζει την πολυπολιτισμική διάσταση των ιστορικών συνοικιών: Πέρα, Ταταύλα, Φανάρι, Γαλατάς, Βόσπορος. Το μουσικό σχήμα Café Aman Istanbul είναι ένα μουσικό εργαστήρι με έδρα την Κωνσταντινούπολη και έχει σαν κύριο στόχο την έρευνα, μελέτη και παρουσίαση του ιστορικού πλούτου των μουσικών παραδόσεων της καθ’ημάς Ανατολής, με επίκεντρο στα ελληνικά και τούρκικα τραγούδια, γεφυρώνοντας το χθες με το σήμερα.


Πάνω από 200 εμφανίσεις


Το σχήμα ιδρύθηκε το 2009 από τον 
Στέλιο Μπερμπέρη και την Πελίν Σουέρ και έχει πραγματοποιήσει πάνω από 200 εμφανίσεις σε σημαντικά φεστιβάλ όπως το TraverséesTatihou Festival (Παρίσι), La Manche, Todo Mundo Festival, DomOmladin (Βελιγράδι), World Music Expo 2012 (Θεσσαλονίκη), Forde Traditional and World Music Festival (Νορβηγία), IstanbulExpress, De Centrale, Gent (Βρυξέλλες), 36o Istanbul Festivalκαι σε σημαντικούς συ- ναυλιακούς χώρους της Κωνσταντινούπολης όπως η αίθουσα Tim Maslak ShowCenter, Kuruçeşme Arena, Harbiye Açıkhava Theater καθώς και σε μεγάλα εγχώρια φεστιβάλ της Τουρκίας (Bodrum, İzmir, Aydın, Karaburun, Kırklareli, Alanya, Tekirdağ, Antalyaκ.ά.)

Άννα Ανδρέου

«Αυτό το έργο είναι τομή στο θέατρο στην Τουρκία», αναφώνησε μόλις με είδε η Ρασμή Τσόπελα, η Ελληνίδα ηθοποιός αμέσως μετά την παράσταση «Büyük Zarifi Apartmanı» (Διαμέρισαμ Γκραντ Ζαρίφη). Το έργο ανέβηκε πριν ενάμιση χρόνο από τον εκδοτικό οίκο Ιστός τον οποίο ίδρυσε μια ομάδα νέων Ρωμιών στην Πόλη. Μέχρι στιγμής έχουν παίξει 180 παραστάσεις, όλες στο 150 ετών ιστορικό Αρχοντικό Ζαρίφη με σκηνικό τα ίδια τα γραφεία του εκδοτικού Οίκου. Η παράσταση σημειώνει τεράστια επιτυχία, αλλά  το πιο εκπληκτικό είναι πως για πρώτη φορά ανεβαίνει στην Τουρκία ένα έργο εμπνευσμένο από τους διωγμούς των Ελλήνων της Πόλης το 1964. Οι Τούρκοι θεατρόφιλοι καλούνται να γνωρίσουν ένα κομμάτι της ιστορίας της Πόλης που δεν την διδάχτηκαν στα σχολεία και τελικά αγκαλιάζουν την παράσταση τόσο θερμά που τα εισιτήρια εξαντλούνται αμέσως μόλις ανακοινωθούν οι επόμενες παραστάσεις.

«Δεν περιμέναμε τέτοια επιτυχία»

«Αυτή τη στιγμή είναι η καλύτερη παράσταση στην Πόλη, τέτοια επιτυχία δεν την περιμέναμε ούτε κι εμείς», μου εξομολογείται η Ρασμή Τσόπελα. Θυμάται όταν πριν ενάμιση χρόνο είχε έρθει στην Πόλη για τέσσερις μόνο παραστάσεις στο Πλαίσιο του Φεστιβάλ Θεάτρου Κωνσταντινούπολης αλλά τελικά φαίνεται ότι οι παραστάσεις θα συνεχιστούν για πολύ ακόμη. Ίσως και για χρόνια.

Καθίσαμε στον καναπέ του σαλονιού όπου διαδραματίστηκε το μονόπρακτο «Έχω ένα όνειρο», στο οποίο πρωταγωνιστούσε. «Συγχαρητήρια, έχω πολλά χρόνια να παρακολουθήσω τέτοια παράσταση… είναι ένα έργο που θα πρέπει να το δουν όλοι», της είπα αυθόρμητα μόλις την αντίκρυσα. 

Η Ρασμή Τσόπελα αισθάνεται περήφανη για τη συμμετοχή της σε μια τέτοια παράσταση, κι ας είχε δώσει παραστάσεις με το Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας τουλάχιστον σε 15 διαφορετικές χώρες του κόσμου. «Εδώ είναι πολύ διαφορετικά. Όταν μου πρότειναν τον ρόλο αισθάνθηκα μια απέραντη συγκίνηση γιατί ήρθε από τους Ρωμιούς της Πόλης και εγώ είμαι παιδί της διασποράς και ξέρω τί θα πει Έλληνας σε μια χώρα μακριά από την Ελλάδα. Γεννήθηκα στο Σουδάν, στην Αφρική. Κι εμείς οι Έλληνες της διασποράς έχουμε μια ιδιαίτερη ευαισθησία και θέλουμε να έχουμε πολιτιστική δράση στη χώρα που ζούμε».

«Για να μην ξαναγίνουν αυτά που έγιναν στο παρελθόν»

Στη συνέχεια αναζήτησα και την Άννα Μαρία Ασλάνογλου, εκ των ιδρυτών του Ιστού και παραγωγό της παράστασης. 

«Είναι η πρώτη μας θεατρική παραγωγή ως Σκηνή Ιστός και είναι συμβολική για μας. Το θέμα μας είναι η μνήμη ενός κτιρίου μέσα στην κοινότητα, στην οποία ανήκουμε κι εμείς. Δημιουργήσαμε τρεις ιστοριούλες που προσπαθούν να αποφύγουν την νοσταλγία. Προσπαθούν να κοιτάξουν στο παρελθόν χωρίς να νοσταλγούν και να μιλάνε από το σήμερα. Να καταλαβαίνουμε το σήμερα για να μην ξαναγίνουν αυτά που έγιναν στο παρελθόν», μου εξηγεί η Άννα Μαρία Ασλάνογλου.

Ο Ιστός ιδρύθηκε το 2011 ως εκδοτικός οίκος, με μεταφράσεις από ελληνικά σε τουρκικά. «Σκεφτόμασταν πάντα να μην μείνουμε ως εκδοτικός οίκος, αλλά να κάνουμε διάφορα στον πολιτιστικό τομέα. Το 2016 ιδρύσαμε το ‘Ιστός Φιλμ’ ο οποίος είχε ξεκινήσει τις παραγωγές. Το 2017 ξεκινήσαμε με τη χορωδία Ιστός οι οποία αποτελείται από άτομα που δεν μιλούν ελληνικά, αλλά τραγουδούν ελληνικά. Κάνουμε μαθήματα ελληνικών, κάνουμε μαθήματα χορών», μου λέει η Άννα Μαρία Ασλάνογλου.

Πως έφτασαν όμως σε αυτή την θεατρική παράσταση; «Μια μέρα ο Ιλίας Οζτζακίρ, ο σκηνοθέτης μας ο οποίος δημιούργησε αυτό το πρότζεκτ - η πρώτη ιδέα ήρθε από αυτό - ήρθε στο γραφείο μας και είπε ‘πρέπει να κάνουμε κάτι μαζί σε αυτό το διαμέρισμα’. Βασικά έτσι ξεκίνησε αυτό το πρότζεκτ. Σκεφτήκαμε ότι πρέπει να υπάρχει μια συμμετρία, να έχουμε και Έλληνα συγγραφέα και έναν ηθοποιό από την Ελλάδα. Βρήκαμε τον Ηλία Μαρούτση που αργότερα ανακαλύψαμε ότι ήταν παιδί απελαθέντων, ήταν Πολίτης. Τη πρώτη ιστορία την έχει γράψει ο Τζαν Ουτκού, την τρίτη ο Ηλίας Μαρούτσης και την μεσαία ιστορία η οποία έχει θέμα τη μνήμη του ’64 είναι μια κολεκτίβα. Έτσι ξεκινήσαμε», εξηγεί η Άννα Μαρία Ασλάνογλου. 

Δεν πρόκειται για ένα ερασιτεχνικό θέατρο. Στη παράσταση λαμβάνουν μέρος επαγγελματίες ηθοποιοί. Εκτός από την Ελληνίδα ηθοποιό Ρασμή Τσόπελα, λαμβάνουν μέρος οι Τούρκοι ηθοποιοί Εκίν Σισμάν, Γκαφούρ Ουζουνέρ, Πινάρ Φιντάν, Ουμούτ Τσινάρ, Αλί Μπαράν Οζτζάν, Ογκουλκάν Αρμάν Ουσλού και Γιουσούφ Ταν Ντεμιρέλ, αλλά κι ο Έλληνας μουσικός Ανδρέας Σαραντίδης.

«Θέλουμε να συνεχιστεί η παράσταση για χρόνια»

Η σεζόν έκλεισε με 180 παραστάσεις, πολλές για ένα θίασο θεάτρου. Και κάθε παράσταση μπορούν να την παρακολουθήσουν μόνο 22 θεατές γιατί μόνο 22 καρέκλες μπορούν να τοποθετηθούν στο διαμέρισμα, κάτι που σημαίνει πως όση επιτυχία και να έχει η παράσταση τα έσοδα είναι περιορισμένα και τα οικονομικά δύσκολα. «Το συζητήσαμε μήπως μπορούμε να μετακομίσουμε κάπου αλλού αλλά αποφασίσαμε να μείνουμε εδώ, γιατί δεν είναι μόνο η παράσταση η ψυχή αυτού του έργου. Είναι το μικρό δρομάκι που έρχεται στο κτίριο, είναι οι σκάλες, είναι το διαμέρισμα. Πιστεύουμε ότι θα είναι πολύ δύσκολο να γίνει σε άλλη σκηνή, γι αυτό και θα συνεχίσουμε εδώ», λέει κατηγορηματικά η Άννα Μαρία Ασλάνογλου.

«Για πόσο νομίζεις ότι θα συνεχιστεί αυτή η παράσταση;», τη ρώτησα. «Το όνειρό μας είναι να συνεχιστεί για χρόνια. Βασικά, το θέμα μας είναι οικονομικό. Να ζήσουμε και να επιβιώσουμε σε μια πολύ δύσκολη περίοδο που δεν αφήνει ανεξάρτητες παραγωγές να συνεχίσουν τη ζωή τους. Γι αυτό και ψάχνουμε χορηγούς και βοήθεια. Αν μπορούσαμε να λύσουμε το οικονομικό μας πρόβλημα θα θέλαμε πολύ να συνεχίσει η παράσταση για χρόνια σε αυτό το διαμέρισμα», μου λέει η Άννα Μαρία Ασλάνογλου.

«Έρχονται ακόμη και από Σμύρνη για να δουν την παράσταση»

Ποιοι όμως έρχονται να παρακολουθήσουν την παράσταση; «Έρχονται από διαφορετικά κομμάτια της τουρκικής κοινωνίας. Έρχονται ακόμη και από έξω από την Πόλη. Από Προύσα, από Αδριανούπολη, από Σηλυβρία, από διάφορες άλλες πόλεις, ακόμη και από Σμύρνη. Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον.  Ξέρουν ότι η παράσταση έχει να κάνει με την ιστορία ενός κτιρίου και ταυτίζονται με τις ιστορίες που οι ίδιοι έχουν ζήσει. Κι αυτό είναι από τα πιο σημαντικά που καταφέρνει αυτή η παράσταση», μου λέει η Άννα Μαρία Ασλάνογλου.

Μου εξηγεί ωστόσο ότι «το ‘64 ακόμη είναι πάρα πολύ άγνωστο και γι αυτό ήταν σημαντικό για μας να μην γίνει μια διδακτική παράσταση αλλά ταυτόχρονα οι άνθρωποι να μάθουν ότι υπήρξε κάτι τέτοιο στην ιστορία».

«Έχω ένα όνειρο» με την Ρασμή Τσόπελα

Το έργο αποτελείται από τρία μονόπρακτα τα οποία διαδραματίζονται και τα τρία στο ίδιο κτίριο, το Αρχοντικό Ζαρίφη, και είναι εμπνευσμένα από τους διωγμούς των Ρωμιών από την Κωνσταντινούπολη το 1964, χωρίς να ακουστεί ούτε μια φορά η λέξη ‘διωγμός’. Η παράσταση είναι στα τουρκικά, εκτός από το πρώτο μονόπρακτο στο οποίο η Ρασμή Τσόπελα παίζει στα αγγλικά και στα ελληνικά.  Η Ρασμή Τσόπελα εντυπωσιάζει με την ερμηνεία της στο πρώτο μονόπρακτο με τίτλο «Έχω ένα όνειρο». Υποδύεται την τουρίστρια που μπαίνει στο Μέγαρο Ζαρίφη χωρίς να γνωρίζει τίποτα για το κτίριο, ωστόσο αισθάνεται τον ήχο, τον πόνο, τις σκιές των ανθρώπων που πέρασαν από εκεί, μέσα από την ιστορία. Στην είσοδο συναντάει μια νεαρή Τουρκάλα καθαρίστρια την οποία υποδύεται η ηθοποιός Εκίν Σισμάν. Η καθαρίστρια  μιλάει μόνο τουρκικά και προσπαθεί να επικοινωνήσει με την Ελληνίδα τουρίστρια. Η Τουρκάλα με την Ελληνίδα καταφέρνουν και να επικοινωνήσουν αλλά και να αφουγκραστεί η μια την ψυχή της άλλης, στέλνοντας ταυτόχρονα και μήνυμα συμφιλίωσης. Οι διάλογοι είναι έξυπνοι, οι ερμηνείες εκπληκτικές. Αλλά και η τεχνολογία χρησιμοποιείται με ιδιοφυή τρόπο ώστε να μην χρειαστούν καν υπότιτλοι για να καταλάβει είτε ο Τούρκος είτε ο Έλληνας θεατής τους διαλόγους. Γιατί το έργο, αν και απευθύνεται σε Τούρκους θεατές μπορεί να το παρακολουθήσει άνετα και ένας Έλληνας που δεν γνωρίζει καθόλου τουρκικά. 

Η Ρωμιά ρεμπέτισσα…

Το δεύτερο μονόπρακτο με μια γριά Ρωμιά ρεμπέτισσα στο Αρχοντικό Ζαρίφη, που κατάφερε να μείνει  στην Πόλη γιατί δεν ήθελε να αφήσει πίσω της το σπίτι της και τους τάφους των προγόνων της, είναι ένα σκηνοθετικό αριστούργημα. Ο σκηνοθέτης αποκαλύπτει το ταλέντο του εκπλήσσοντας τους θεατρόφιλους με μια νέα τεχνική που εφηύρε ο ίδιος για να κάνει ‘φλας μπακ’ στην περίοδο που κάποτε η ρεμπέτισσα μεγαλουργούσε στην Πόλη μαζί με την κομπανία της. Η εικόνα είναι μαγευτική. Ο θεατής δεν μπορεί να ξεχωρίσει τί είναι πραγματικό και τί δεν είναι πάνω στην σκηνή. Είναι μια εικόνα που δεν θέλεις να πάρεις τα μάτια σου από πάνω της! Σαν ένα παραμύθι ζωντανό στη σκηνή!

Ακόμη και τα σανίδια έχουν ιστορία…

Και ξαφνικά η σκηνή του δεύτερου μονόπρακτου κλείνει. Τα φώτα κλείνουν. Κι εκεί που επικρατεί σιωπή χτυπάει στην τρίτη αίθουσα, στα δεξιά των θεατών το τηλέφωνο από μια παλιά συσκευή. Ο ηλικιωμένος άντρας που από την αρχή της παράστασης καθόταν σε μια πολυθρόνα με την πλάτη γυρισμένη ξαφνικά πετάγεται και απαντάει το τηλέφωνο. Κι αρχίζει το τρίτο μονόπρακτο στο Αρχοντικό Ζαρίφη, στο οποίο ένας ηλικιωμένος πατέρας Ρωμιός, ο Λέανδρος, παλεύει με την διαφορετικότητα του γιου του. Άλλες δυο συγκλονιστικές ερμηνείες για ένα ιδιοφυές μονόπρακτο έργο που το παρελθόν έρχεται να συναντήσει το παρόν. Ακόμη και τα σανίδια έχουν ιστορία και ο συγγραφέας του έργου κάνει αυτά τα σανίδια να μιλήσουν στον θεατή. 

Σοφία Μαρμαγκιώλη

Αν βρεθείτε στην Πόλη  έως 29 Απριλίου μην ξεχάσετε να επισκεφτείτε τα διάφορα πάρκα καθόσον είναι ο Μήνας της Τουλίπας στην Πόλη και είναι η τέλεια ευκαιρία να εξερευνίσετε τα πιο όμορφα πάρκα της, τα οποία μεταμορφώνονται σε μια θάλασσα από πολύχρωμες τουλίπες κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ. Το πρώτο πράγμα που παρατηρεί κανείς κάποιοςμπαίνοντας στην Κωνσταντινούπολη, είναι οι τέλειες τουλίπες όλων των χρωμάτων, οι οποίες στολίζουν τον αυτοκινητόδρομο και τις κύριες λεοφώρους της πόλης, τα πάρκα, τις οδούς και τους κυκλικούς κόμβους. Εάν μια επίσκεψη σε μια τέτοια στιγμή αποτελεί για τους επισκέπτες μια ευχάριστη έκπληξη, τότε σκεφτείτε το καθημερινό αίσθημα των κατοίκων της πόλης και αυτών που ταξιδεύουν συχνά εκεί και απολαμβάνουν τη θέα αυτή. 

Από τις 7 Απριλίου έως τις 29 Απριλίου

Ξεκινώντας από το 2005, την περίοδος από τις 7 ως τις 29 Απριλίου, στην Κωνσταντινούπολη λαμβάνει μέρος το παραδοσιακό πλέον Διεθνές Φεστιβάλ Τουλίπας, το οποίο στέλνει το μύνημα ότι οι ομορφότερες τουλίπες ευδοκιμούν στην Τουρκία, αντίθετα από τη γενική γνώμη ότι η χώρα της τουλίπας είναι η Ολλανδία. Το φεστιβάλ παρουσιάζει τις τουλίπες στο μεγαλείο του, με πάνω από 20 εκατομμύρια τουλίπες σε πλήρη άνθιση πάρκα της Κωνσταντινούπολης, κήπους και δημόσιους χώρους. Το φεστιβάλ οργανώνεται από το δήμο Κωνσταντινούπολης (Istanbul Metropolitan), ο οποίος εγκάρδια υποστηρίζει την εκδήλωση αυτή που δίνει ιδιαίτερη γοητεία στην ήδη συναρπαστική πόλη που απλώνεται σε δύο ηπείρους. Από πολλούς έχει επισημανθεί ότι το φεστιβάλ της τουλίπας προκάλεσε ριζική επανάσταση στην εμφάνιση της Κωνσταντινούπολης και θετικά άλλαξε σε πολύ μεγάλο βαθμό, όλο το τοπίο. Όχι μόνο προσελκύει περισσότερους επισκέπτες, αλλά και δίνει κίνητρα στους καλλιεργητές της τουλίπας όλης της ευρύτερης περιοχής της πόλης, όπως και μακρυνότερων χωριών, οι οποίοι συμμετέχουν κάθε χρόνο στον κηπευτικό καλλωπισμό. 

Εμιργκάν και Γκιούλχανε

Εμείς προτείνουμε οπωσδήποτε μια επίσκεψη στο πάρκο Εmıgran με την εκπληκτική θέα στο Βόσπορο και πάνω από 120 διαορετικούς τύπους τουλίπες. Άλλη μια πρόταση μας το πάρκο Γκιούλχανε (Gülhane), που βρίσκεται στην καρδιά της Πόλης, το οποίο είναι ένας άλλο δημοφιλής προορισμός με πολύ όμορφους κήπους και ιστορικά ορόσημα.Κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ πραγματοποιούνται πολλές δραστηριότητες και εκδηλώεσις σε όλη την Πόλη. Η τελετή έναρξης του φεστιβάλ λαμβάνει χώρα στο πάρκο Εμιργκάν (Emigran Park), με ένα εκπληκτικό χαλί τουλίπας που αποτελείται από περισσότερες από 545,000 τουλίπες. Το Φεστιβάλ περιλαμβάνει επίσης εκθέσεις φωτογραφίας και ζωγραφικής, μουσικές συναυλίες καθώς και παραδοσιακές Τουρκικές Εκθέσεις χειροτεχνίας.

Στην αποκατάσταση και ενίσχυση της Αγίας Σοφίας σειρά έχει πλέον ο κύριος τρούλος, ανακοίνωσε ο Τούρκος Υπουργός Πολιτισμού Μεχμέτ Νουρί Ερσόι, ενώ ανέφερε ότι οι επικαλύψεις μολύβδου θα αφαιρεθούν και θα αντικατασταθούν. Ανακοίνωσε ότι ο τρούλος έκλεισε προσωρινά για να μην επηρεαστεί από τις καιρικές συνθήκες και για να προστατευτούν τα ψηφιδωτά, ωστόσο η μουσουλμανική προσευχή θα συνεχιστεί στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας.

Σε δήλωσή του στον λογαριασμό του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο Τούρκος Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού ανακοίνωσε ότι οι εργασίες αποκατάστασης και ενίσχυσης στην Αγία Σοφία θα ξεκινήσουν από τον κύριο τρούλο. Μεχμέτ Νουρί ανέφερε: «Προστατεύουμε την ιστορία και μεταφέρουμε την Αγία Σοφία στο μέλλον. Συνεχίζουμε τις εργασίες αποκατάστασης και ενίσχυσης χωρίς να διακόπτουμε την προσευχή στο Μεγάλο Τζαμί της Αγίας Σοφίας ηλικίας 1486 ετών. Ολοκληρώσαμε ένα μέρος των εργασιών και συνεχίζουμε τις εργασίες ενίσχυσης. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, ο κύριος τρούλος υφίσταται επίσης τη μεγαλύτερη και πιο ολοκληρωμένη διαδικασία αποκατάστασης στην ιστορία του. Ο τρούλος θα γίνει πιο ανθεκτικός στους σεισμούς και η αρχική κατάσταση της κατασκευής θα διατηρηθεί σχολαστικά».

Ο Τούρκος Υπουργός Ερσόι, ο οποίος σημείωσε ότι οι εργασίες θα γίνουν από την εξωτερική επιφάνεια για να μην καταστραφούν τα ψηφιδωτά στην εσωτερική επιφάνεια του θόλου, ανέφερε: «Θα αφαιρεθούν και θα επισκευαστούν ή θα ανανεωθούν οι μολύβδινες επικαλύψεις. Για να μην επηρεαστεί από τις καιρικέςσυνθήκες και για την προστασία των ψηφιδωτών, ο τρούλος θα καλυφθεί προσωρινά με χαλύβδινη κατασκευή και ειδικό μουσαμά. Για να συνεχιστούν ταυτόχρονα η προσευχή και οι αναστηλωτικές εργασίες, θα τοποθετηθεί χαλύβδινη πλατφόρμα σε 4 βασικούς κίονες ύψους 43,5 μέτρων».  Ανέφερε ότι «η προσευχή θα συνεχιστεί, η ιστορία θα διατηρηθεί».

Σενάρια για πιθανούς σεισμούς

Στη δήλωση του Υπουργείου σχετικά με τις εργασίες αποκατάστασης που έγιναν μετά το άνοιγμα της Αγίας Σοφίας αναφέρεται: «Σε αυτή τη διαδικασία, όλες οι κατασκευές του συγκροτήματος τεκμηριώθηκαν τρισδιάστατα και μεταφέρθηκαν σε ψηφιακό περιβάλλον και δημιουργήθηκε το ψηφιακό δίδυμο της Αγίας Σοφίας. Οι αντιδράσεις της Αγίας Σοφίας αναλύθηκαν σύμφωνα με τα σενάρια για πιθανούς σεισμούς και καθορίστηκαν οι προφυλάξεις που έπρεπε να ληφθούν κατά των πιθανών κινδύνων. Ο όροφος της γκαλερί, που ήταν προηγουμένως κλειστός, άνοιξε επίσης για τους επισκέπτες μετά από εργασίες συντήρησης και καθαρισμού».

Θα εγκατασταθεί γερανός

Τονίστηκε ότι ως αποτέλεσμα της ανάλυσης των συστημάτων της κατασκευής, προσδιορίστηκε η ανάγκη ενίσχυσης στον κύριο θόλο και στους ημιθόλους. Η δήλωση αναφέρει: «Για να πραγματοποιηθούν όλες αυτές οι εργασίες με ασφάλεια και ταχύτητα επιτόπου, σχεδιάστηκε να τοποθετηθεί στην ανατολική πλευρά ένας γερανός ύψους 41 μέτρων και μήκους 60 μέτρων. Αυτός ο γερανός σχεδιάστηκε να βρίσκεται σε κατάλληλη απόσταση από την κατασκευή. Το εγκατεστημένο χαλύβδινο κάλυμμα, η πλατφόρμα και ο γερανός θα αποσυναρμολογηθούν με τον ίδιο τρόπο που εγκαταστάθηκαν αφού ολοκληρωθούν οι εργασίες».

Η παλιά στέγη της παγκοσμίου φήμης εκκλησίας του Αγίου Νικολάου στα Μύρα της Αττάλειας στην Τουρκία, γνωστή και ως εκκλησία του ΆγιουΒασίλη, έκαψε τη διευθύντρια του Μουσείου Ντεμρέ, Νιλουφέρ Σεζγκίν. Αποκαλύφθηκε ότι η παλιά στέγη του ναού που φυλασσόταν στην αποθήκη έπειτα από την κατασκευή της νέας στέγης το 2022, μεταφέρθηκαν κομμάτι κομμάτι από τη Διευθύντρια στη βίλα που είχε φτιάξει η ίδια…

Τα Μύρα, που ονομάζονται Demre στα τουρκικά, είναι η πατρίδα του Αγίου Νικολάου και υπήρξε στο παρελθόν από τις σημαντικότερες πόλεις της περιοχής, γνωστό εμπορικό κέντρο. Εκεί κατασκευάστηκε ο παλαιότερος ναός προς τιμήν του Αγιου Νικολάου που θεωρείται και ο σημαντικότερος στον κόσμο.

Τα υλικά της στέγης άρχισαν να εξαφανίζονται

Όπως αποκαλύπτει η εφημερίδα Χουριέτ στο βασικό της πρωτοσέλιδο, η παλιά στέγη η οποία είχε φτιαχτεί πριν από 30 χρόνια για να προστατεύει την εκκλησία από τις αχτίνες του ήλιου και τη βροχή φυλάχτηκε στην αποθήκη του Μουσείου Ντεμρέ το 2022 όταν στην θέση της τοποθετήθηκε νέα στέγη στο πλαίσιο εργασιών αποκατάστασης τις οποίες διεξήγαγε το Υπουργείο Πολιτισμού της Τουρκίας. 

Ωστόσο, τα υλικά της παλιάς στέγης από σίδηρο, χάλυβα και πλαστικό, που φυλάσσονταν στην αποθήκη του Μουσείου Ντεμρέ, άρχισαν σταδιακά να εξαφανίζονται. Παρατηρώντας την κατάσταση, ο διευθυντής της αποθήκης εξέτασε τις κάμερες ασφαλείας και διαπίστωσε ότι η Διευθύντρια του Μουσείου Νιλουφέρ Σεζγκίν και μερικοί εργάτες φόρτωναν τα υλικά σε ένα όχημα. Συνεχίζοντας την έρευνά τους, το προσωπικό αποκάλυψε ότι τα υλικά του μουσείου μεταφέρθηκαν στη γη τηςΣεζγκίν.

Σε διαθεσιμότητα η Διευθύντρια του Μουσείου

Μετά την ανάλυση των βίντεο και φωτογραφιών, ενημερώθηκαν η Επαρχιακή Διεύθυνση Πολιτισμού και Τουρισμού της Αττάλειας και οι επιθεωρητές του Υπουργείου Πολιτισμού της Τουρκίας. Οι ερευνητές εξέτασαν πλάνα από drone και κάμερα ασφαλείας και ξεκίνησαν έρευνα για την Σεζγκίν. Αμέσως μετά τα πρώτα ευρήματα, ηδιευθυντρια του Μουσείου Ντεμρέ  τέθηκε σε διαθεσιμότητα.

Αρμόδιοι της Επαρχιακής Διεύθυνσης Πολιτισμού και Τουρισμού της Αττάλειας δήλωσαν στη Χουριέτ: «Γίνεται διεξοδική έρευνα σχετικά με τους ισχυρισμούς. Έχουμε και κάποιες εικόνες. Επιθεωρητές που έχουν οριστεί από το Υπουργείο μας διερευνούν όλες τις πτυχές της υπόθεσης. Το εν λόγω προσωπικό έχει ήδη απολυθεί. Η έρευνα θα ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατό».

Σύμφωνα με καταγγελίες, η Σεζγκίν είχε αγοράσει γη σε μια περιοχή που είναι προστατευόμενη περιοχή πρώτου βαθμού. Μετά από κάποιο διάστημα, το καθεστώς της γης άλλαξε και μετατράπηκε σε κατάλληλο για οικοδομή. Τότε η Σεζγκίν άρχισε να χτίζει μια βίλα στο οικόπεδο. Ενώ η κατασκευή συνεχιζόταν, οι επιθεωρητές του υπουργείου ξεκίνησαν έρευνα για τους ισχυρισμούς με αποτέλεσμα να αποκαλυφθεί το σκάνδαλο.

Στον κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Ο ναός του Αγίου Νικολάου ο οποίος έζησε και απεβίωσε στα Μύρα, αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά έργα της βυζαντινής ιστορίας της τέχνης και συγκαταλέγεται στα πλέον εξέχοντα παραδείγματα της Μεσοβυζαντινής περιόδου, λόγω του αρχιτεκτονικού στιλ της κατασκευής και των σχετικών διακοσμητικών στοιχείων. Ο ναός, που έχει συμπεριληφθεί στον Προσωρινό Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO από το 2000, πλημμυρίζει κάθε χρόνο από ντόπιους και ξένους τουρίστες, αποτελώντας σημαντικό ιστορικό μνημείο αλλά και λατρευτικό κέντρο.

Ποινή φυλάκισης ενός έτους και οχτώ μηνών επιδίκασε δικαστήριο της Τουρκίας στον Ατίφ Κασάρ ο οποίος είχε σπάσει την Αυτοκρατορική Πύλη της Αγίας Σοφίας η οποία μετατράπηκε σε τζαμί τον Ιούλιο του 2020.

Τουρκικά μέσα ενημέρωσης μεταδίδουν ότι ο εισαγγελέας είχε ζητήσει μέχρι 5 χρόνια φυλάκιση για την κατηγορία της ‘καταστροφής χώρων λατρείας’, και την ‘παραβίαση των λατρευτικών χώρων.

Ο Ατίχ Κασάρ καταδικάστηκε σε φυλάκιση 1 χρόνου και 8 μηνών για το αδίκημα της ‘καταστροφής χώρων λατρείας’, ενώ αθωώθηκε για το αδίκημα της ‘παραβίασης του απαραβίαστου της κατοικίας’.

Τί είχε συμβεί;

Ο Σύλλογος Ιστορίας της Τέχνης είχε αναφέρει σε ανακοίνωσή του ότι η Αυτοκρατορική Πύλη της Αγίας Σοφίας υπέστη ζημιές από αγνώστους. Μετά το περιστατικό, η ξύλινη Αυτοκρατορική Πόρτα προστατεύτηκε με υαλοπίνακα για να αποφευχθεί οποιαδήποτε περαιτέρω ζημιά.

Στη συνέχεια ο Υπεύθυνος Διευθυντής της Αγίας Σοφίας, Τουντζάι Ραμαζάν δήλωσε ότι είχαν εξετάσει τις κάμερες και ότι ο Ατίφ Κασάρ ήταν αυτός που έσπασε την πόρτα και ότι είχαν υποβάλει καταγγελία κατά του Κασάρ εκ μέρους του ιδρύματος.

Ως μάρτυρας στο δικαστήριο κάτάθεσε ο Τουγκάι Μπενέκ , ο οποίος ήταν φρουρός της Αγίας Σοφίας το βράδυ που παραβιάστηκε η πόρτα.

Στην κατάθεσή του ο Μπένεκ είπε: «Δούλευα εκείνη τη μέρα. Καθώς έκανα περιπολία το πρωί, παρατήρησα ότι η πόρτα ήταν σπασμένη. Ανέφεραν την κατάσταση στους συναδέλφους που ήταν υπεύθυνοι για την κάμερα. Μετά την πρωινή προσευχή στις 05.29 πήγε στην απαγορευμένη πόρτα και την έσπασε. Αφού την έσπασε, ανέβηκε πάνω. Περιπλανήθηκε λίγο στους επάνω ορόφους. Ξάπλωσε για λίγο στη γωνία. Έφυγε στις 8:00 το πρωί».

«Απλώς την έσπρωξα»

Η μήνυση που κατατέθηκε κατά του Ατίφ Κασάρ, ο οποίος φέρεται να έσπασε την πόρτα, ήταν για «καταστροφή δημόσιας περιουσίας, καταστροφή χώρων λατρείας και νεκροταφείων » . Ο κατηγορούμενος Ατίφ Κασάρ δήλωσε: «Δεν τηνέσπασα. Απλώς την έσπρωξα. Υπήρχαν αλυσίδες. Αυτή η πόρτα δεν είναι μια πόρτα που μπορεί να σπάσει με ανθρώπινη δύναμη».

Ενώπιον μιας μεγάλης αποκάλυψης βρίσκονται οι Τούρκοι αρχαιολόγοι οι οποίοι ξέθαψαν την αρχαία ελληνική πόλη της Ασπένδου, δηλώνοντας ότι πλέον η Άσπενδος δεν αποτελείται μόνο από ένα αρχαίο θέατρο. Οι νέες ανασκαφές που άρχισαν το 2025 αποκάλυψαν νέα κτίρια, πλατείες και δρόμους της αρχαίας πόλης σε εξαιρετική κατάσταση καθώς και νέα πολύ ιδιαίτερα ψηφιδωτά, ένα νέο άγαλμα του Ερμή το οποίο συναρμολόγησαν, δύο κεφάλια, που πιθανότατα ανήκουν στην Αφροδίτη και στον Έρωτα. Στην ίδια περιοχή βρέθηκαν επίσης μέρη του σώματος που ανήκουν στην Άρτεμη και της θεάς Νέμεσις.

Μιλώντας στην Χουριέτ ο Διευθυντής Ανασκαφής της Αρχαίας Πόλης Ασπένδου Μουσταφά Μπιλγκίν είπε ότι «η Άσπενδος ξαναγεννήθηκε μετά από 6 χιλιάδες χρόνια».

Η Άσπενδος ήταν αρχαία ελληνική πόλη στην περιοχή της Παμφυλίας στη Μικρά Ασία, 40 χλμ από τη σημερινή παραθαλάσσια πόλη Αττάλεια της Τουρκίας. Αποτελούσε αποικία Ελλήνων από το Άργος που φέρεται να την ίδρυσαν περί το 1000 π.Χ. Κατά τον 5^ο αιώνα π.Χ. η Άσπενδος αποτελούσε τον σημαντικότερο κέντρο εμπορίου στην περιοχή και τη σημαντικότερη πόλη της Παμφυλίας.

Το αρχαίο θέατρο της Ασπένδου θεωρείται ένα από τα καλύτερα διατηρημένα αρχαία ελληνικά θέατρα στον κόσμο. Κτίστηκε από τον Έλληνα αρχιτέκτονα Ζήνωνα το 155 μ.Χ. στην ελληνιστική περίοδο και ήταν δωρεά δύο πλουσίων Ασπενδίων εμπόρων της περιοχής.

Ωστόσο σύμφωνα με την τουρκική εφημερίδα Χουριέτ οι ανασκαφές του 2025 που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος ‘Heritage for the Future Projeck’ πουξεκίνησε το τουρκικό Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού έχουν αναδιαμορφώσει σχεδόν πλήρως την ιστορία της Ασπένδου.

«Πρώτα ανακαλύψαμε έναν αρχαίο δρόμο»

Ο Μουσταφά Μπιλγκίν είπε: «Αυτή η ιστορική περιοχή ήταν πάντα συνδεδεμένη με το θέατρο μέχρι σήμερα. Ωστόσο, καθώς οι αρχαιολογικές ανασκαφές πήραν νέα δυναμική, συναντήσαμε μια αρχαία πόλη με υπέροχα χαρακτηριστικά. Κατά το πρώτο στάδιο των ανασκαφών, ανακαλύψαμε έναν αρχαίο δρόμο μήκους 125 μέτρων στο τμήμα μεταξύ του κέντρου της πόλης και της περιοχής όπου βρίσκονται τα δημόσια κτίρια και το θέατρο. Τα ευρήματα που ακολούθησαν μας έκαναν ακόμα πιο ενθουσιασμένους».

Όπως είπε «υπάρχει επίσης μια πόρτα που ανήκει σε αυτόν τον δρόμο που δεν ήταν ποτέ γνωστή. Βρήκαμε επίσης μια μνημειακή βρύση που συνδέεται με αυτήν την πύλη. Όταν συγκεντρώσαμε τις ανασκαφές σε αυτή την περιοχή, συναντήσαμε το άγαλμα του Ερμή, γνωστό ως αγγελιοφόρος του Δία, του κύριου θεού του Ολύμπου και του ταχύτερου των θεών. Είχαμε βρει παλαιότερα αγάλματα του Δία και της Αφροδίτης σε αυτή την περιοχή. Σύμφωνα με την εκτίμησή μας, τα αγάλματα που βρήκαμε κοσμούσαν την πρόσοψη της μνημειακής πύλης και της κρήνης».

Ερμής, Αφροδίτη, Έρωτας…

«Στην περιοχή που βρέθηκε ο Ερμής, αποκαλύφθηκαν άλλα δύο κεφάλια, που πιθανότατα ανήκουν στην Αφροδίτη, τη θεά του έρωτα και την ομορφιά, και στον Έρωτα, τον θεό της αγάπης. Στην ίδια περιοχή βρέθηκαν επίσης μέρη του σώματος που ανήκουν στην Άρτεμη, γνωστή ως θεά του κυνηγιού, της ερημιάς, των άγριων ζώων και της φύσης στη μυθολογία, και της θεάς Νέμεσις, που ερμηνεύεται ως σύμβολο της δικαιοσύνης, της ισορροπίας, της μοίρας και της εκδίκησης. Ο Ερμής είναι ένα πολύ δημιουργικό έργο. Είναι προφανές ότι το έφτιαξε ένας δεξιοτέχνης. Ένα από τα σπάνια αγάλματα αυτής της περιοχής.

Το άγαλμα του Ερμή, το οποίο ανακαλύφθηκε σε κομμάτια στην Άσπενδο την περασμένη εβδομάδα, συναρμολογήθηκε σε ένα ενιαίο κομμάτι.

Ωστόσο, υπήρξαν εξελίξεις σε πρόσφατες ανασκαφές που μας ενθουσιάζουν ακόμη περισσότερο. Οι αρχαίες πόλεις περιέχουν ερείπια που προκλήθηκαν με τα χρόνια. Γι' αυτό δεν μπορούμε να δούμε καμία αρχαία πόλη όπως φαινόταν εκείνη την εποχή. Η Άσπενδος φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκε στα τέλη του 5ου αιώνα μ.Χ. Γιατί καθώς κάνουμε ανασκαφές βλέπουμε πόσο καλή είναι η κατάσταση των κτιρίων της πόλης. Ορισμένες προσόψεις των κτιρίων είναι εντελώς όρθιες. Ορισμένα καταστήματα είναι ανέπαφα στον 2ο και στον 3ο όροφο. Υπάρχουν σπάνια παραδείγματα που έχουν διασωθεί ως εδώ.

Βρέθηκε νέα πλατεία

Ο Μουσταφά Μπιλγίν αποκλαλυψε ακόμη: «Έχουμε πρόσβαση σε πολύ ιδιαίτερα ψηφιδωτά που προς το παρόν μοιραζόμαστε μόνο με το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού. Πρόκειται για πολύ ποιοτικά και λεπτεπίλεπτα έργα. Θέματα που θα δημιουργήσουν πολύ θόρυβο. Βρήκαμε μια ρωμαϊκή βίλα που είναι ανέπαφη στο επίπεδο του 3ου ορόφου. Είμαστε ενώπιον μιας νέα πρόκλησης. Είναι μια τεράστια περιοχή, οι κολώνες είναι στη θέση τους. Όταν στηθεί αυτό το μέρος, θα μπορείτε να περιηγηθείτε στα κτίρια και να δείτε όλα τα χαρακτηριστικά εκείνης της περιόδου. Άρα η Άσπενδος δεν θα είναι απλώς ένα θέατρο».