Της Μαρίας Δήμου

Πραγματοποιήθηκε χθες με επιτυχία στη Σχολή Γαλατά στο Karaköy η παράσταση λόγου και μουσικής με τίτλο «Samatya» από την ομάδα Sesler Hazinesi Orkestrası. Παίρνοντας αφορμή από την συνύπαρξη Ρωμιών και Τούρκων στην περιοχή των Ψωμαθείων κι αναφέροντας ακροθιγώς τα γεγονότα του Σεπτεμβρίου του ’55 η παράσταση συνδύασε το αναλόγιο κειμένων με θεατρικό τρόπο και τα τραγούδια, ελληνικά και τουρκικά, για να πλέξει μια ερωτική ιστορία ανάμεσα στη Ρωμιά Θεοδώρα και τον Τούρκο Αλή. 

Η ιστορία ξεκινά από την περιοχή των Ψωμαθείων και κλείνει στη Θεσσαλονίκη 20 χρόνια μετά. 

Τα κείμενα και η αφήγηση ήταν του Kaan Elbingil, η μουσική σύνθεση του πρωτότυπου τραγουδιού «Samatya» ήταν της Elif Eglar Kutlu σε τουρκούς στίχους του Niyazi Ölmez και μετάφραση στα ελληνικά της Μαρίας Κιορπελίδου.

Στην παράσταση έλαβαν μέρος:

ΣΟΠΡΑΝΟ: ΜΑΡΙΑ ΚΙΟΡΠΕΛΙΔΟΥ, 

ΒΑΡΥΤΟΝΟΣ:NİYAZİ ÖLMEZ, 

ΠΙΑΝΟ: EFE GERDANOĞLU , 

ΒΙΟΛΙ: ELİF EGLAR KUTLU,

ΒΙΟΛΑ: AYÇA KÖKE, 

ΒΙΟΛΟΝΤΣΕΛΟ: SANA BEIDAGHI

ΚΟΝΤΡΑΜΠΑΣΟ: AYCAN BEŞİKÇİ, 

ΚΡΟΥΣΤΑ: HAKAN ÇETİNKAYA

ΑΦΗΓΗΣΗ: ÖZNEL AKDİK İSLİ, KAAN ELBİNGİL

Ακούστηκαν τραγούδια των Σογιούλ, Γιαννίδη, Σακελλαρίδη, Χατζηαποστόλου. 

Της Μαρίας Δήμου

Ο ναός του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, ο «εν τη Καραμανία», όπως ήταν γνωστός εξ αιτίας της καταγωγής των ενοριτών και της τουρκοφωνίας τους, βρίσκεται στα Ψωμαθειά, δίπλα στην Μονή Στουδίου, σε μια από τις πιο ιστορικές και δυναμικές Κοινότητες της Πόλης. Η μοίρα του ακολούθησε αυτή των περισσότερων ναών και καταστράφηκε πολλές φορές από πυρκαγιές αλλά κάθε φορά ξαναχτιζόταν με τελευταία ανοικοδόμηση το 1804 και ανακαίνιση από τον Κωνσταντίνο Γιολασιγμάζη το 1830.

Στον εξωτερικό βόρειο τοίχο του ναού υπάρχουν ανάγλυφες μαρμάρινες πλάκες με πιο ενδιαφέρουσα αυτή που αναπαριστά ένα ημερολόγιο σε κυκλική μορφή. Στην επιγραφή της πλάκας διαβάζουμε πως είναι ανάθημα του Ευαγγελινού του Λέσβιου ενώ το  υπόλοιπο κείμενο είναι δυσανάγνωστο εξ αιτίας της φθοράς που έχει υποστεί. 

Η αναφορά των μηνών έκανε φανερό εξ αρχής ότι πρόκειται για κάποιο τρόπο μέτρησης του χρόνου. Πολλά στοιχεία όμως ήταν δύσκολο να ερμηνευτούν.

‘Πασχάλιον’ στην ανάγλυφη πλάκα

Η αναζήτηση στο διαδίκτυο δεν έδωσε κάτι παρόμοιο  κι έτσι το ενδιαφέρον μου έγινε ακόμα πιο έντονο. Επικοινώνησα με φίλους που ασχολούνται είτε με την αρχαιολογική έρευνα είτε με την ελληνική γραμματεία και οι πληροφορίες ήταν μάλλον μηδαμινές. Η αναφορά όμως της λέξης «πασχάλιον» από μία φίλη ήταν η αφορμή για να αλλάξει το πεδίο έρευνας και να γίνει τελικά κατανοητό τι ακριβώς αναπαριστά η ανάγλυφη πλάκα.

Πρόκειται για ένα ΚΑΝΟΝΙΟΝ ΑΙΩΝΙΟΝ, ένα ημερολόγιο που έχει διαχρονική εφαρμογή, είναι δηλαδή αιώνιο. Βασίζεται σε αστρονομικές παρατηρήσεις και μαθηματικούς υπολογισμούς. Είναι αποτέλεσμα μελέτης κι εργασίας αιώνων με κύριο σκοπό τον χρονικό ορισμό του εορτασμού του Πάσχα. 

Το Κανόνιον Αιώνιον μοιάζει με μια υπολογιστική μηχανή που λειτουργεί με βάση κάποιους μαθηματικούς τύπους. Για να το κατανοήσουμε θα πρέπει να αναγνωρίσουμε τα μέρη του. 

«Ηλίου Θεμέλιον»

Με την πρώτη ματιά ο απλός παρατηρητής διακρίνει 13 ομόκεντρους κύκλους και ακτινωτά σειρές γραμμάτων. Ο καθένας από τους κύκλους  αφορά κι έναν μήνα του χρόνου, όπως γίνεται φανερό από την ακτίνα με τα αρχικά των ονομάτων τους, αρχής γενομένης από τον Μάρτιο.  Η 1η Μαρτίου  θεωρείται «Ηλίου θεμέλιον». Η επιλογή του μήνα έγινε εξαιτίας του μη σταθερού αριθμού ημερών από την 1η Ιανουαρίου μέχρι την 1η Μαρτίου. Η αλλαγή των ημερών κατά τα δίσεκτα έτη δεν δίνει μια σταθερή βάση μέτρησης κι έτσι ο Μάρτιος αποτελεί τον εναρκτήριο μήνα της μέτρησης. Στο κέντρο του κύκλου υπάρχει ο ήλιος η πηγή της ζωής και το κέντρο, γύρω από τον οποίο η κίνηση της γης ορίζει τον χρόνο. 

Στον εξωτερικό κύκλο υπάρχει αρίθμηση από το 1 μέχρι το 28. Αυτό δεν έχει σχέση με τις ημέρες του κάθε μήνα αλλά είναι ο αριθμός που δηλώνει τον κύκλο Ηλίου, δηλαδή 28 (όπως προκύπτει από σύνθετους μαθηματικούς υπολογισμούς) Ιουλιανά έτη, που είναι ακριβώς το διάστημα κατά το οποίο οι μέρες της εβδομάδας επανέρχονται στις ίδιες ακριβώς ημερομηνίες.

«Η τάξη του κύκλου»

Πώς λειτουργεί όμως; Διαιρώντας μια δεδομένη χρονιά, χρονολογημένη από κτίσεως κόσμου (7.533 φέτος), με τον αριθμό 28, λαμβάνεται ένας αριθμός του οποίου το ακέραιο μέρος είναι ο λεγόμενος "κύκλος του Ηλίου", το δε υπόλοιπο της διαίρεσης είναι η "τάξη του κύκλου του Ηλίου". Αυτός ο αριθμός, το υπόλοιπο της διαίρεσης, χρειάζεται για να βρεθεί η τάξη του κύκλου του ήλιου κάθε χρονιάς και είναι από το 1 μέχρι το 28 και είναι οι αριθμοί που βρίσκονται στον εξωτερικό κύκλο του ΚΑΝΟΝΙΟΥ. 

Για τις σύγχρονες χρονολογίες και για μεγαλύτερη ευκολία προτείνεται ο τύπος Χ-1940 αντί για την από κτίσεως κόσμου , όπου Χ είναι η χρονολογία που μας ενδιαφέρει. Διαιρώντας στη συνέχεια το αποτέλεσμα της αφαίρεσης με το 28 και παίρνοντας το υπόλοιπο της διαίρεσης έχουμε την τάξη κύκλου του έτους Χ.

Παράδειγμα 2025-1940=85   85:28= 3 με υπόλοιπο 1.  Άρα η τάξη κύκλου του 2025 είναι 1.

Με οδηγό την τάξη κύκλου μπορούμε να βρούμε στο ΚΑΝΟΝΙΟ ΑΙΩΝΙΟ τι μέρα ήταν η πρώτη κάθε μήνα αυτού του έτους και μετά να υπολογίσουμε όλες τις υπόλοιπες μέρες. 

Με δυο απλές πράξεις

Ακτινωτά κάτω από κάθε αριθμό του εξωτερικού κύκλου υπάρχουν γράμματα που αντιπροσωπεύουν τις ημέρες της εβδομάδας

Α - Δευτέρα

Β - Τρίτη

Γ - Τετάρτη

Δ - Πέμπτη

Ε – Παρασκευή

C - Σάββατο

Ζ – Κυριακή

Έτσι για τη χρονιά που έχουμε ως παράδειγμα, το 2025, 1η Μαρτίου ήταν Σάββατο και σημειώνεται με το γράμμα C. 

Το ημερολόγιο στον τοίχο του Ναού των Ψωμαθείων με δύο απλές πράξεις μας δίνει για όλες τις χρονιές που πέρασαν και για όλες που θα έρθουν τη δυνατότητα να βρούμε τι μέρα ήταν ή θα είναι η 1η κάθε μήνα. Μια αφαίρεση και μια διαίρεση είναι αρκετές για να μας δώσουν αυτές τις πληροφορίες. Μπορεί τώρα με τα ημερολόγια των ηλεκτρονικών μας συσκευών να μας φαίνεται ασήμαντο κάτι τέτοιο, φανταστείτε όμως για τους ανθρώπους αρχές του προηγούμενου αιώνα πόσο εντυπωσιακό θα ήταν αυτό.

Η αντίληψη της έννοιας του χρόνου και η μέτρησή του ήταν από τα μεγαλύτερα προβλήματα του ανθρώπου. Άλλοτε με το φαντασιακό του κι άλλοτε με τη λογική του προσπαθούσε να δίνει απαντήσεις στα ερωτήματά και να λύνει τα προβλήματα που δημιουργούνταν. . Και η μέτρηση του χρόνου ήταν ένα από αυτά.   Η παρατήρηση, η υπόθεση  και το πείραμα όμως, τα βασικά στοιχεία της επιστήμης, του άνοιξαν σιγά σιγά το δρόμο προς την κατανόηση της φύσης. Ο χρόνος αποτελεί ένα μέγεθος που ορίζει τη ζωή μας, τη βάζει σε πλαίσιο, κάποτε την καταδυναστεύει. Είναι όμως αναγκαία η μέτρηση και η οριοθέτησή του. Και το ΚΑΝΟΝΙΟΝ ΑΙΩΝΙΟΝ μας θυμίζει την αέναη και επαναλαμβανόμενη ροή του.  

της Μαρίας Δήμου

Πριν λίγες μέρες πραγματοποιήθηκε σε περιορισμένο αριθμό δημοσιογράφων κυρίως από την Ελλάδα η παρουσίαση του Project που ολοκληρώνεται σε λίγες μέρες στον Ιερό Ναό της Κοίμησης Θεοτόκου Μπαλίνου και είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας του Προέδρου της PeoopleCert κ. Βύρωνα Νικολαΐδη με την Εκκλησιαστική Επιτροπή του και τον Πρόεδρό της κ. Συμεών Σολταρίδη.

Μετά την αποπεράτωση των έργων αποκατάστασης του ναού με τη χρηματοδότηση του κ. Νικολαΐδη ξεκίνησε η εγκατάσταση ενός υπερσύγχρονου ηχητικού συστήματος και η συγκρότηση μιας βυζαντινής χορωδίας. Σκοπός αυτών των έργων ήταν αρχικά η δημιουργία ενός ακουστικού υλικού, ψαλμών και ύμνων στο ύφος του Πατριαρχείου. Γι’ αυτό επιλέχθηκε μια άριστη ομάδα ψαλτών με χοράρχη τον κ. Γρηγόρη Νταραβάνογλου που απέδωσε με άρτιο τρόπο το σύνολο των ύμνων και των ψαλμών. Η ηχογράφηση έγινε στο καλύτερο στούντιο στην Αθήνα με τεχνολογία Dolby Atmos. 

Ακολούθως οι ηχογραφήσεις πέρασαν μέσα από το πρόγραμμα που είχε εκπονήσει πριν λίγα χρόνια η ομάδα του καθηγητή κ. Τζόναθαν Εϊμπελ για την ακουστική της Αγίας Σοφίας στο Πανεπιστήμιο του Stanford στο Center for Computer Research in Music and Acoustics (CCRMA). 

Σε δεύτερη φάση το υλικό αυτό σε συνεργασία και πάλι με την  ομάδα του Center for Computer Research in Music and Acoustics, που μετέβη στην Παναγία Μπαλίνου, προσαρμόστηκε στα δεδομένα του ναού για να μπορεί να αποδοθεί η ακουστική του βυζαντινού ναού της Αγίας Σοφίας στην εκκλησία του Μπαλίνου. Οι εργασίες διήρκησαν περισσότερο από 8 μήνες και μέσα στο καλοκαίρι θα ολοκληρωθούν και οι τελευταίες λεπτομέρειες. 

Όσοι παρακολουθήσαμε από κοντά την πορεία των έργων και βρεθήκαμε στην Παναγία Μπαλίνου το πρωί του Σαββάτου για την παρουσίαση του Project μείναμε εκστασιασμένοι. Μια αίσθηση μυσταγωγίας, που συγκινεί αλλά κι ενθουσιάζει. Γνωρίζοντας το μεγαλείο των βυζαντινών ναών και κυρίως της Αγίας Σοφίας δεν μπορεί κανείς παρά να νιώσει ένα δέος ακούγοντας την αντήχηση που δημιουργούσε ο χώρος αυτός. Η άψογη απόδοση της βυζαντινής χορωδίας και η αψεγάδιαστη μετάδοση με την ακουστική της Αγίας Σοφίας θα αποτελούν μια μοναδική εμπειρία για όσους θα βρεθούν στο Μπαλίνο από το Σεπτέμβριο. 

Της Μαρίας Δήμου

Ποιος θα μπορούσε να τελέσει το γάμο του και τη γαμήλια δεξίωση την πιο όμορφη ώρα της ημέρας σε ένα οθωμανικό ανάκτορο πάνω στο Βόσπορο; Σίγουρα όχι ένας κοινός θνητός!

Μέσα Μαΐου λοιπόν, η Πόλη στα καλύτερά της κι ένα ζευγάρι παντρεύεται στο Çirağan. Οι καλεσμένοι ντυμένοι με παραδοσιακό ένδυμα, οι κυρίες κούκλες στολισμένες! Καταπληκτικά υφάσματα, κεντημένα, φίνα και λαμπερά τύλιγαν το κορμί τους πάνω από φορέματα ή παντελόνια.  Μικρές λεπτομέρειες στα μακριά μαύρα μαλλιά τους, κοσμήματα και στολίδια τόνιζαν την καταγωγή τους. Αλλά και τ’ αγόρια δεν πήγαιναν πίσω. Οι πιο μεγάλοι κύριοι με το μακρύ κλασικό ασιατικό πουκάμισο, οι πιο νέοι με κοστούμια. Όλοι έχουν ένα αέρα αρχοντιάς, κινούνται με άνεση στον χώρο, μοιάζει να μην βιάζονται για τίποτε ούτε να ενοχλούνται από οτιδήποτε. Περπατώ ανάμεσά τους, ακάλεστη, σχεδόν παρείσακτη. 

Μια τελετή πραγματοποιήθηκε σε αίθουσα τους ξενοδοχείου και η δεξίωση δόθηκε στον κήπο, στην ακτή του Βοσπόρου. Το ηλιοβασίλεμα θα τους έβρισκε να απολαμβάνουν τη μοναδική θέα στη σκιά ενός σαραγιού.  

Στην έξοδο του σαραγιού το γλέντι είχε ανάψει μ’ έναν ιδιόμορφο τρόπο. Σούπερ ηχοσύστημα στην καρότσα αυτοκινήτου προπορεύεται ενός κόκκινου cabrio με το ζευγάρι όρθιο να λικνίζεται στο ρυθμό της μουσικής που ακούγεται στη διαπασών ενώ μια μεγάλη παρέα κοριτσιών κι αγοριών χορεύει ανάμεσα στα δύο οχήματα. 

Η Πόλη πάντα αποτελούσε προορισμό σε ταξίδια του μέλιτος, τώρα πια έγινε μόδα να τελείται εδώ κι ο γάμος! Για όσους βέβαια το βαλάντιό τους είναι αρκετά ευρύχωρο και γεμάτο!

Κάποιοι λοιπόν έκαναν το παραμύθι πραγματικότητα! Μακάρι κι η ζωή των νεονύμφων να κυλήσει έτσι όπως άρχισε, σαν παραμύθι!

Της Μαρίας Δήμου

Ένας ακόμη κύκλος έκλεισε εδώ στην Πόλη ομολογουμένως με μεγάλη επιτυχία. Η πρωτοβουλία της PeopleCert και του ιδρυτή και Διευθύνοντα Συμβούλου της κ. Βύρωνα Νικολαΐδη να επιβραβευθούν για τρία συνεχή χρόνια με υποτροφίες νέοι άνθρωποι με ρωμαίικη καταγωγή και ακαδημαϊκή καριέρα ολοκληρώθηκε χθες το βράδυ στο Ζάππειο κάνοντας όλους όσους συμμετείχαν να συγκινηθούν. 

Στο εμβληματικό σχολείο της Ομογένειας που δεσπόζει στην καρδιά της Πόλης, στο Πέρα των Ρωμιών, συγκεντρώθηκαν Ρωμιοί και επισκέπτες από την Ελλάδα πλημμυρίζοντας τους διαδρόμους, το σαλόνι υποδοχής και την αίθουσα εκδηλώσεων. Στο μυθικό αυτό σχολείο, που μορφώθηκαν αρχικά χιλιάδες κορίτσια και τα τελευταία χρόνια κι αγόρια και είναι το μοναδικό σχολείο που καλύπτει όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης βραβεύτηκαν στο όνομα τριών επιφανών εκπαιδευτικών της Πόλης, του Ευστάθιου Αρσενιάδη, καθηγητή ελληνικών, του Χαράλαμπου Χριστοφορίδη, καθηγητή θεολογίας και του Ισίδωρου Παπίνη, καθηγητή φυσικής και μαθηματικών,  νέα παιδιά που διαπρέπουν στον επιστημονικό κλάδο που έχουν επιλέξει να ακολουθήσουν, έχουν να επιδείξουν κοινωνική δραστηριότητα αλλά και έχουν ή επιθυμούν να αναπτύξουν δεσμούς με την Ομογένεια της Πόλης συμμεριζόμενα το όραμα της ενδυνάμωσης και αναγέννησης της Ρωμαίικης Κοινότητας. Τιμητικές διακρίσεις των 4.000 ευρώ   έλαβαν ο Γιώργος Πετρόπουλος, μεταπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα Φιλοσοφίας του King’s College London, η Ευρυδίκη Πίγγου, υποψήφια διδάκτωρ στο τμήμα Αναλυτικής Χημείας στο Πολυτεχνείο Yıldız και ο Παναγιώτης Μουμτσάκης, υποψήφιος διδάκτωρ στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Oxford.

Τις υποτροφίες των 8.000 ευρώ παρέλαβαν η Νάταλι-Νίκη Τσακίρογλου, υποψήφια διδάκτωρ  της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, η Αικατερίνη Νιφόρου, υποψήφια διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και η Δανάη Παλάκα, υποψήφια διδάκτωρ του τμήματος First Education, Center of AdvancedMusic Research του İTÜ

«Ο δρόμος για την ενίσχυση της ομογένειάς μας»

Τόσο ο κ. Βύρωνας Νικολαΐδης όσο και τα μέλη της επιτροπής δήλωσαν εντυπωσιασμένοι από τον αυξανόμενο κάθε χρόνο αριθμό των υποψηφίων κι από το υψηλό επίπεδο των προσόντων τους. Ιδιαίτερα ο κ. Νικολαΐδης παρουσίασε παραμέτρους και στοιχεία του προγράμματος που εκπονεί η PeopleCert τονίζοντας πως ο δρόμος για την ενίσχυση της Ομογένειας περνά από την ενεργή στήριξη των δύο κρατών, Ελλάδας και Τουρκίας αλλά και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας έχοντας πάντα σαν βασικό πυλώνα την παιδεία και τη σχολική εκπαίδευση. Με βάση αυτά ανακοίνωσε τη δημιουργία εκπαιδευτικής δομής που θα βοηθήσει τα παιδιά της Ομογένειας να αποκτήσουν ένα άριστο επίπεδο γνώσης ξένων γλωσσών αρχικά και  πληροφορικής κι ελληνικής γλώσσα σε δεύτερη φάση, έτσι ώστε οι απόφοιτοι των Ομογενειακών σχολείων να μην έχουν τίποτε να ζηλέψουν από τους αντίστοιχους των καλύτερων σχολείων στην Τουρκία ή στην Ελλάδα. Σ’ αυτήν τη γιορτή της εκπαίδευσης, όπως είπε, σκοπός είναι να τιμηθούν οι δάσκαλοι που πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στην ομογενειακή εκπαίδευση, να επιβραβευθούν οι νέοι και οι νέες που αποτελούν παραδείγματα ζωής με την ακαδημαϊκή και προσωπική τους πορεία αλλά και να ξεκουνηθούν, όπως είπε χαρακτηριστικά, όλοι οι υπόλοιποι στην κρίσιμη αυτή καμπή που βιώνει η Ρωμιοσύνη της Πόλης. 

Βραβείο «Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος» στον Παπαλιάρη

Τόσο η κ. Παντελάρα, Διευθύντρια της Δευτεροβάθμιας του Ζαππείου, όσο κι ο Οικουμενικός Πατριάρχης κκ. Βαρθολομαίος τόνισαν τη δύναμη της εκπαίδευσης και τον καταλυτικό της ρόλο στο μέλλον της Ομογένειας. 

Αποκορύφωμα της βραδιάς αποτέλεσε η απονομή του Βραβείου «Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος», που έχει θεσπίσει η PeopleCert. Το βραβείο αυτό απονέμεται κάθε χρόνο σε πρόσωπα που έχουν να επιδείξουν σημαντικό έργο προς όφελος της Ομογένειας. Φέτος τιμήθηκε ο Πρόεδρος του ΣΥΡΚΙ και της Μεγαλωνύμου Κοινότητας Σταυροδρομίου κ. Γιώργος Παπαλιάρης για το πολυσχιδές έργο του στα κοινοτικά και κοινωνικά δρώμενα της Ρωμιοσύνης τόσο στην Πόλη όσο και στην Ίμβρο. Ο πάντα δραστήριος και κοινοτικά ενεργός κ. Παπαλιάρης έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής του στην στήριξη, οργάνωση και βοήθεια τόσο των κοινοτικών ιδρυμάτων όσο και προσωπικά των μελών της Ομογένειας. Η συγκίνησή του κατά την ώρα παραλαβής του βραβείου ήταν μεγάλη κι ευχαρίστησε τόσο τον κ. Νικολαΐδη για την τιμή που του έγινε, όσο και τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη για την συνεχή στήριξη και συμπαράστασή του, τη σύζυγό του και τον αδελφικό του φίλο κ. Στράτο Δολτσινιάδη. 

Εγκατάσταση υπερσύγχρονου οικοσυστήματος στην Παναγία Μπαλίνου

Η βραδιά έκλεισε με την παρουσίαση του τελευταίου Project που ολοκληρώνεται στο ναό της Παναγίας Μπαλίνου με την εγκατάσταση υπερσύγχρονου ηχοσυστήματος για την ηχητική παρουσίαση ψαλμών και ύμνων με την ακουστική των βυζαντινών ναών και  κυρίως της Αγίας Σοφίας. Οι παραβρισκόμενοι πήραν μια μικρή γεύση από το τι θα μπορεί να ακούσει  ο επισκέπτης της Παναγίας Μπαλίνου στο ναό αυτό από τον Σεπτέμβριο και μετά την ολοκλήρωση των έργων. 

Της Μαρίας Δήμου

Όλο κάτι αλλάζει, κάτι χάνεται αλλά και κάτι μένει όρθιο και ζωντανό στην αιώνια Πόλη. Σε μια τόσο δυναμική πόλη οι εικόνες μπορεί να παραμένουν για χρόνια ολόιδιες αλλά και σε μια στιγμή να χάνονται και τη θέση τους να παίρνουν άλλες. Ειδικά τώρα, που μετά το μεγάλο σεισμό στην περιοχή της Αντιόχειας, οι έλεγχοι απέδειξαν την ανεπάρκεια των κτιρίων σε αντοχή έναντι των ισχυρών δονήσεων, οι συνεχείς κατεδαφίσεις ανοίγουν το οπτικό πεδίο κι αναδεικνύεται μια άλλη οπτική της περιοχής, μέχρι να ξεκινήσει εκ νέου η ανοικοδόμηση και να υψωθεί και πάλι ένα νεόδμητο κτίριο, τις πιο πολλές φορές μια ακόμα πολυκατοικία. 

Υπάρχει όμως μια οικοδομή που για χρόνια παραμένει στάσιμη με τους γερανούς στημένους κι έτοιμους να συνεχίσουν το έργο τους αλλά και τη μεγάλη μεταλλική περίφραξη να κρύβει το εργοτάξιο και να ασχημίζει την περιοχή. Στην καρδιά της ευρωπαϊκής ακτής της Πόλης, στο κεντρικότερο σημείο, δίπλα στην πλατεία Ταξίμ, το άλλοτε επιβλητικό αρμενικό συγκρότημα με το νοσοκομείο Surp Agop, τον κινηματογράφο και τις κατοικίες Akaretler παραμένει για πάνω από 15 χρόνια ένα περιφραγμένο εργοτάξιο. Οι δικαστικές διαμάχες με την εταιρεία που είχε αναλάβει και κατόπιν πούλησε το δικαίωμα εκμετάλλευσης έχουν οδηγήσει σε παύση εργασιών δημιουργώντας μια άσχημη εικόνα στο κεντρικό αυτό σημείο της Πόλης.

Ο τελευταίος γιατρός της Πύλης από Εύβοια

Ο στενός όμως δρόμος πίσω ακριβώς από την περίφραξη, η ανηφόρα που οδηγεί από το Dolapdere στο Elamdağ και στο Taksim, κρατάει από το απέναντι πεζοδρόμιο ένα διαμάντι της Πόλης. Η πολυκατοικία Arif Paşa Apartmanı είναι ένα τεράστιο, για τα δεδομένα των αρχών του 20αι. που κατασκευάστηκε, οικιστικό συγκρότημα. Ιδιοκτήτης ο Sarıcazade Arif Paşa, ο τελευταίος γιατρός της Πύλης, με καταγωγή από την Εύβοια και σπουδές στην Αθήνα, που άφησε το στίγμα του στην αστική ανάπτυξη της Κωνσταντινούπολης με αρχοντικά, διαμερίσματα και στοές που είχε φτιάξει στο Μόδι, στο Caddebostan, στο Πέρα  και στο Elamdağ, πάντα με αρχιτέκτονα τον Ρωμιό Κωνσταντίνο Παππά. 

Στο  Elamdağ, σ’ ένα οικόπεδο 800 τ.μ. το 1894 ξεκίνησε η ανέγερση της 7όροφης οικοδομής και των 36 διαμερισμάτων με σκοπό να τα οικίσουν μέλη της σουλτανικής αυλής διατηρώντας  τη χλιδή και τις ανέσεις του σαραγιού. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο κάθε ένα από τα ψηλοτάβανα διαμερίσματα ήταν διακοσμημένο με περίτεχνα έργα και πίνακες ζωγραφικής και τα δάπεδα ήταν καλυμμένα με παρκέ φερμένα από την Ιταλία. Κατασκευαστικά έχει ενδιαφέρον καθώς είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιούνται χυτές μεταλλικές κολώνες σε κτίριο σχεδιασμένο για χώρο διαβίωσης. Είναι το πρώτο κτίριο μετά από το ξενοδοχείο Pera Palas που ηλεκτροδοτείται κι αποκτά ηλεκτρικό ανελκυστήρα. Στο ισόγειο υπάρχουν καταστήματα, σταύλος για τα ζώα των αμαξών ενώ στο υπόγειο υπήρχε λουτρό και οι σοφίτες προορίζονταν για το υπηρετικό προσωπικό. 

Εδώ έζησε για λίγο και η διάσημη συγγραφέας Pınar Kür και έγραψε το βιβλίο Bir Deli Ağaç, εμπνευσμένη από τη φλαμουριά στην αυλή. Αλλά και Füreyya Koral, η πρώτη επαγγελματίας γυναίκα καλλιτέχνης κεραμικής στη χώρα.

Σήμερα κρύβεται ένα εργοτάξιο..

Σήμερα η γερασμένη πολυκατοικία κρύβεται από το μεταλλικό προστατευτικό του εργοταξίου αλλά κι από τα άλλα ψηλά κτίρια που ανεγέρθηκαν στην περιοχή. Ένα μικρό καφέ, ένα κατάστημα «Αλχημείας» αλλά και το εργαστήριο κεραμικής του δίνουν ζωή. Μακάρι η μικρή αλλά καταπράσινη αυλή του να ήταν ανοιχτή προς το καφέ. Θα ήταν μια μικρή όαση στο ασφυκτικά δομημένο Elmadağ.

Ίσως, ποιος ξέρει, όταν μετά από χρόνια λυθεί η δικαστική διαμάχη κι ολοκληρωθούν τα έργα στο αρμενικό ακίνητο να ανοίξει η περίφραξη, να φανούν τα ακαρέτια και να φανεί κι η γοητευτική ομορφιά του Arif Paşa Apartmanı. Εδώ να ‘μαστε και να το χαρούμε!

Της Μαρίας Δήμου

Χιντιρέλλεζ (Hıdırellez)  είναι η γιορτή της άνοιξης και είναι εντυπωσιακό πώς οι θρησκείες η μία μετά την άλλη ενσωματώνουν στοιχεία αρχαία και οι πιστοί διαιωνίζουν έθιμα και παραδόσεις αλλάζοντας τους προστάτες και ίσως τις ονομασίες. Από την άνοδο της Περσεφόνης και την αναγέννηση της γης μέχρι τον Αη Γιώργη μπορεί να πέρασαν χιλιετίες, η ανάγκη του ανθρώπου όμως να λατρέψει, να εξευμενίσει, να παρακαλέσει την υπέρτατη δύναμη δεν έχει αλλάξει και πολύ.

Έτσι χθες το βράδυ στην Πόλη, όπως και σε όλα τα Βαλκάνια και την Μικρασιατική Χερσόνησο, γιορτάστηκε το   Hıdırellez. Βράδυ της 5 Μαΐου, παραμονή του Αγίου Γεωργίου με το παλιό ημερολόγιο, στην περιοχή ανάμεσα στο Balat και το Ayvansaray, στήθηκε ένα παραδοσιακό γλέντι με μουσική, χορό, τραγούδια και φωτιές. Ένα έθιμο που τηρείται δεκαετίες τώρα σ’ αυτήν την μεριά της Πόλης καθώς ήταν τόπος εγκατάστασης των Ρομά. 

Στην τελετουργική αυτή γιορτή η πρόσκληση είναι ανοιχτή και συμμετέχουν όλοι, ανεξάρτητα από θρησκεία, καταγωγή, γλώσσα κι εθνότητα. Οι ουρανοί αυτή τη νύχτα είναι ανοιχτοί κι ευχές όλων κατευθύνονται ψηλά ελπίζοντας να βρουν ευήκοα ώτα και να πραγματοποιηθούν

Της Μαρία Δήμου

Επιτέλους άνοιξη κι ελπίζουμε να κρατήσει λίγο παραπάνω, πριν πιάσουν οι ζέστες του καλοκαιριού. Τώρα είναι η ιδανική εποχή για βόλτες, για διαδρομές μέσα στην πόλη κι εξερευνήσεις. Είπαμε, η Πόλη πάντα κάτι καινούριο έχει να προσφέρει!

Πήραμε λοιπόν το μετρό και μετά το συρμό του Marmaray και βγήκαμε στο Zeytinburnu, που για αιώνες το σηματοδοτεί η Παναγία του Μπαλουκλί. Ανέκαθεν υπήρξε μια περιοχή πλούσια σε νερά και βλάστηση. Όπως δηλώνει το τουρκικό όνομά της, Zeytinburnu, ακρωτήριο των ελαιών, είναι μια φαρδιά γλώσσα ξηράς που απλώνεται μπρος τη Θάλασσα του Μαρμαρά. Έχοντας τη γραμμή των τειχών να την αποκόπτει από το εσωτερικό της Πόλης, είχε συγχρόνως και το προνόμιο να βρίσκεται πάνω στην οδό που οδηγούσε στη Χρυσεία Πύλη και στη Μέση Οδό των Θριάμβων των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων. 

Εδώ μεταφέρθηκαν οι Ιεροσολημήτες ιερείς…

Εδώ μεταφέρθηκαν οι Ιεροσολημήτες ιερείς μετά την άλωση από τον Μεχμέτ τον Πορθητή για να αποφευχθούν οι εσωτερικές διαμάχες με τους υπόλοιπους χριστιανούς. Καλλιέργησαν το έφορο έδαφος και δημιούργησαν ελαιώνες, που έδωσαν τελικά και το όνομά τους στην περιοχή. 

Το Zeytinburnu σήμερα είναι μια ταχύτατα αναπτυσσόμενη περιοχή καθώς μεταλλάσσεται από ένα υποβαθμισμένο προάστιο σε μια παραλιακή συνοικία γεμάτη κίνηση και ζωή. Εδώ λοιπόν άνοιξε πριν από αρκετούς μήνες στο κοινό το Kazlıçeşme Sanat, το Πολιτιστικό Κέντρο της περιοχής, που δεν είναι άλλο από ένα οθωμανικό κτίριο που κατασκευάστηκε ως στρατιωτικό νοσοκομείο και τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνταν για τις υπηρεσίες του τοπικού Δήμου.

Ψηφιδωτό από ρωμαϊκή-βυζαντινή έπαυλη

 Το 2015 ξεκίνησαν έργα αποκατάστασης για να λειτουργήσει εδώ το Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου. Κατά τη διάρκεια των εργασιών όμως ήρθε στο φως ένα καταπληκτικό μωσαϊκό δάπεδο opus tessellatum, (ψηφιδωτό δαπέδου από μεγάλες ψηφίδες 0,5-2 εκ.) που ένα κομμάτι του βρίσκεται εντός του οθωμανικού κτιρίου και το υπόλοιπο εκτός έχοντας τον εξωτερικό τοίχο να το χωρίζει στα δύο αυτά τμήματα. Η χρονολόγηση το τοποθετεί στα τέλη του 4^ου με αρχές του 5^ου αι. μ.Χ. και πιθανολογείται ότι ανήκει σε κάποια ρωμαϊκή-βυζαντινή έπαυλη.

Ελίζα, η σύζυγος του ζωγράφου του Σουλτάνου

Η αποκατάσταση του κτιρίου ολοκληρώθηκε και άνοιξε στο κοινό ως Πολιτιστικό Κέντρο που φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις αλλά κι ως Μουσείο Ψηφιδωτών. Το διάστημα αυτό η έκθεση που μπορεί να επισκεφτεί κανείς είναι αφιερωμένη στην Elisa Zonaro, μια πρωτοποριακή γυναίκα φωτογράφο, που έζησε στην Κωνσταντινούπολη την εποχή του Abdülhamid II.  Ήταν σύζυγος του ζωγράφου της αυλής του Σουλτάνου Fausto Zonaro. Κι όπως λέει το παλιό ρητό λέει: «Πίσω από έναν σπουδαίο άνδρα υπάρχει πάντα μία σπουδαία γυναίκα." Η κατάσταση του κυρίου και της κυρίας Zonaro δεν μπορεί να περιγραφεί ακριβέστερα. 

Η Elisa Pante δεν ήταν μόνο η αγαπημένη του Zonaro, η γυναίκα του και η μητέρα των 4 παιδιών του, αλλά και μια πολύπλευρη καλλιτέχνιδα που έπαιξε ένα θεμελιώδη ρόλο στην καριέρα του συζύγου της.  Τελικά όμως πήρε και αυτή τους δρόμους της αχανούς πόλης, απαθανατίζοντας σκηνές από την καθημερινή ζωή με την κάμερα της.

Η Ελίζα φωτογράφισε και τον Σουλντάνο

Η Ελίζα φωτογράφιζε επανειλημμένα τον σύζυγό της, τα παιδιά τους να μεγαλώνουν, μεγάλες προσωπικότητες που επισκέφτηκαν το σπίτι τους στο Akaretler. Κατάφερε μάλιστα να φωτογραφίσει και τον Σουλτάνο Abdülhamid II καθοδόν για την προσευχή της Παρασκευής, κάτι που ότι ήταν απαγορευμένο, που όμως δεν ήταν αρκετό για να τη σταματήσει. Το όνειρο όμως τελειώνει με την επανάσταση των Νεότουρκων και την επιστροφή τους στην Ιταλία. Έργα αυτής της τόσο δυναμικής γυναίκας μπορεί κανείς θα θαυμάσει και μέσα από αυτά να ταξιδέψει στην Πόλη των αρχών του 20^ου αι. στον εσωτερικό  χώρο  Πολιτιστικού Κέντρου. 

Με θέα τη θάλασσα του Μαρμαρά

Η έξοδος από το τον κλειστό χώρο στην αυλή ανταμείβει τον επισκέπτη με μια υπέροχη θέα στη θάλασσα του Μαρμαρά με τα καράβια να περιμένουν αρόδο  στα ήσυχα νερά του για τον διάπλου του Βοσπόρου προς τη Μαύρη Θάλασσα. Το εστιατόριο του Δήμου ή το καφέ με τον ωραίο κήπο είναι το απαραίτητο σημείο ξεκούρασης για να συνεχίσει κανείς από την εναέρια πεζογέφυρα για μια βόλτα στην παραλία. 

Εδώ τα Σαββατοκύριακα, τώρα που ο καιρός ανοίγει, κατεβαίνουν οικογένειες με μικρά παιδιά, παρέες νέων και μεγαλύτερων, ζευγαράκια και μοναχικοί για πικ νικ, καφέ και τσάι, βόλτα και παιχνίδι. Η απλωσιά της θάλασσα κι ο ανοιχτός ορίζοντας ξεκουράζουν το μάτι από την πυκνή δόμηση της Πόλης και χαρίζουν στιγμές ξεκούρασης και χαλάρωσης. Περπατήσαμε κι εμείς κάτω από τον λαμπερό μαγιάτικο ήλιο. Πήραμε το δρόμο για το Επταπύργιο με τα πόδια. Η μέρα μας καλούσε για μια βόλτα ακόμα.