Της εκπαιδευτικού Μαρίας Δήμου 

Σαν να ξυπνά από έναν παρατεταμένο λήθαργο δεκαετιών, που της προκάλεσαν τα καταστροφικά τραύματα της πυρκαγιάς του 1974 και να δέχεται με ικανοποίηση τις θεραπευτικές παρεμβάσεις των ανθρώπων που ανέλαβαν τα ηνία στο Βακούφι που ανήκει αλλά και των ειδικών επιστημόνων που εκπονούν το πανεπιστημιακό πρόγραμμα «Τεκμηρίωσης και προστασίας του Ναού Παναγίας Παραμυθίας».

Στην πολύπαθη γειτονιά του Φαναρίου, τη γειτονιά των Πατριαρχών, των λογίων και των πριγκήπων, η Παναγία Παραμυθία, το Βλαχ-Σαράι των Ηγεμόνων της Βλαχίας, αποτελεί έναν από τους ιστορικότερους ναούς της ελληνορθόδοξης κοινότητας. Οι προσπάθειες αποκατάστασης από τη διοίκηση του Βακουφίου και κυρίως από τον Πρόεδρο, κ. Λάκη Βίγκα, έχουν ξεκινήσει εδώ και καιρό αλλά ακολουθούν προσεχτικά και συστηματικά βήματα. Η εκπόνηση ερευνητικού προγράμματος από το τμήμα Αρχιτεκτονικής  του Πανεπιστημίου Özyeğin είναι ένα τέτοιο βήμα. Το πλαίσιο αυτής της συνεργασίας στήριξε οικονομικά το Ambassadors Fund for Cultural Preservation των ΗΠΑ χρηματοδοτώντας το project του Πανεπιστημίου.  

Η παρουσίαση των μέχρι τώρα εργασιών έγινε το Σάββατο 22 Ιουνίου 2024 στο ζεύγος Flake, του Πρέσβη των ΗΠΑ στην Τουρκία και της συζύγου του. Παρόντες ήταν ο  Πρόεδρος και μέλη του Βακουφίου, εκ μέρους του Οικουμενικού Πατριαρχείου ο Μέγας Πρωτοσύγκελος π. Γρηγόριος, η Πρύτανης του πανεπιστημίου κ.  Esra Gençtürk, που στήριξε από την αρχή την προσπάθεια καθώς και η Καθηγήτρια κ. Ayşegül Özer, επιβλέπουσα του έργου, που έκανε την παρουσίαση.

Η σε βάθος έρευνα έφερε στο φως άγνωστα στοιχεία από τις πρώτες οικοδομικές κατασκευές, που οδηγούν σε πολύ παλαιότερο ναό, αλλά και στοιχεία που θάφτηκαν από φερτά υλικά εξαιτίας της εγκατάλειψης.  Ανέδειξε δομικά στοιχεία του εναπομείναντα κτιρίου κι από το διάκοσμο ενώ προχωρά κι η μελέτη για την κατασκευή στεγάστρου για την προστασία  του μνημείου.

 Το Πανεπιστήμιο Özyeğin έχει εντάξει το project αυτό και ως μάθημα στο πρόγραμμά τoυ τμήματος αρχιτεκτονικής κι έτσι ο χώρος της Παναγίας Παραμυθίας αποτελεί ένα ζωντανό πεδίο μελέτης κι εργασίας για τους μελλοντικούς αρχιτέκτονες.

 Τόσο ο Πρέσβης κ. Jeffrey  Flake, όσο και η κ. Cheryl συνεχάρησαν τον Πρόεδρο κ. Λάκη Βίγκα καθώς και τα μέλη της Επιτροπής για την πρόοδο των εργασιών. Τιμώντας τη συνάντηση αυτή καλεσμένοι και οικοδεσπότες αντάλλαξαν εθιμοτυπικά δώρα.

Οι καλεσμένοι, μετά την παρουσίαση και τα κεράσματα στο νέο χώρο υποδοχής που κατασκευάστηκε στην είσοδο του αύλειου χώρου του ναού, ξεναγήθηκαν από την καθηγήτρια κ. Ayşegül Özer στα ερείπια του ναού.

Τέλος πριν την αναχώρησή τους εξέφρασαν την επιθυμία να επισκεφτούν την Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή. Στη σύντομη περιήγησή τους στους χώρους της ενημερώθηκαν για την ιστορικότητα του κτιρίου και την μακραίωνη πορεία του αρχαιότερου σχολείου στον κόσμο όπου αδιάλειπτα διδάσκεται η ελληνική γλώσσα.

Η Εφοροεπιτροπή με προεξάρχοντα τον Πρόεδρό της  κ. Λάκη Βίγκα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να ξαναδώσει στην Παναγία Παραμυθία τη θέση που της αρμόζει στο χάρτη της ιστορικής περιοχής του Φαναρίου και να την αποκαταστήσει στον κύκλο των ναών που αποτέλεσαν έδρα του Οικουμενικού Θρόνου. Ο δρόμος είναι δύσκολος αλλά τα σταθερά βήματα φέρνουν πάντα το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Ζώντας στην Πόλη γίνεται κανείς συμμέτοχος, έστω και ηθικά, στον αγώνα που δίνει η Ρωμαίικη Κοινότητα για την ανάκτηση, τη διατήρηση και τη συντήρηση της πολύτιμης και πολυσήμαντης κληρονομιάς της.  Αιώνες  πολυκύμαντης ιστορίας, που αντικατοπτρίζεται στα δεκάδες ακίνητα, με τα οποία προίκισαν  μέλη της ομογένειας αλλά και σημαίνοντα πρόσωπα του απανταχού ελληνισμού  την Βασιλεύουσα και τη Ρωμιοσύνη. Κι ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζουν κτίρια που στεγάζουν τα ομογενειακά εκπαιδευτικά μας ιδρύματα. Κτίσματα κυρίως του τέλους του 19^ου αιώνα, σύμβολα της τελευταίας άνθισης που γνώρισε ο ελληνισμός της Πόλης. Την περίοδο που η Οθωμανική Αυτοκρατορία κλυδωνιζόταν και τα έθνη των Βαλκανίων έθεταν τις βάσεις της δημιουργίας ανεξάρτητων κρατών, Ρωμιοί από όλες της περιοχές της αυτοκρατορίας ισχυροποιούσαν τη θέση τους στην οικονομική, την κοινωνική αλλά και την πολιτική ζωή. Μορφωμένοι, κοσμοπολίτες, οικονομικά ισχυροί πιστεύουν στη δύναμη της εκπαίδευσης και στη δημιουργία ενός μορφωμένου, καλλιεργημένου και οικονομικά ισχυρού σώματος που θα αποτελέσει το πιο δυναμικό και ζωντανό κομμάτι του Ρωμαίικου έθνους.  Και το μεγαλείο αυτής της ιδέας θέλουν να αντικατοπτρίζεται και στα κτίρια που θα στεγάσουν τα σχολεία των παιδιών των Ρωμιών.

Μαρασλής…ο δήμαρχος Οδησσού

Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή, Ζάππειο και Ζωγράφειο αποτελούν τα διαμάντια στο στέμμα των πολλών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Αυτά και κυρίως τη Μεγάλη του Γένους Σχολή θέλησε να συναγωνιστεί και να σταθεί το όνομά του δίπλα σ’ αυτά των μεγάλων ευεργετών ο Γρηγόρης Μαρασλής. Ο επί πολλά έτη Δήμαρχος της Οδησσού, με έντονη δράση τόσο στον οικονομικό όσο και στον πολιτικό χώρο, θέλησε να κοσμίσει με μία αστική σχολή την περιοχή του Φαναρίου. Ένα σχολείο που, όπως θα ήθελε, μπορεί να βρισκόταν στα «πόδια» της Μεγάλης Σχολής αλλά όχι στη σκιά της. Ένα δημοτικό σχολείο για τα παιδιά που θα συνέχιζαν κατόπιν τις σπουδές τους στη Μεγάλη Σχολή.

Το ποσό που προσέφερε, αυτό των 2.500 χρυσών λιρών, θεώρησε πως ήταν ικανό να καλύψει την ανέγερση και με επόμενες δωρεές θα στήριζε και τη λειτουργία του. Δυστυχώς όμως το αποτέλεσμα δεν τον ικανοποίησε. Το διώροφο οικοδόμημα με την αρχαιοελληνική πρόσοψη, με το επιβλητικό αέτωμα και τους τέσσερις κορινθιακούς κίονες, χωμένο στο στενό δρόμο δίπλα στον Πατριαρχικό Ναό, δεν εντυπωσίαζε και δεν  προκαλούσε το θαυμασμό των περαστικών. Ο Μαρασλής εγκαταλείπει την ιδέα της στήριξης της λειτουργάς και το Μαρασλή, όπως αποκαλούν πια οι Ρωμιοί το σχολείο τους, μπαίνει στον αγώνα της αναζήτησης χρηματοδότησης. Το Πατριαρχείο το παίρνει υπό την προστασία του και όπως γίνεται για όλα τα εκπαιδευτήρια οι  έρανοι στους ναούς είναι μια πηγή εσόδων.

Γνώρισε μέρες δόξας…

Από το 1899, που λαμβάνεται η άδεια ανοικοδόμησης, το 1900 που αρχίζουν οι εργασίες και το 1901 που ανοίγει τις πόρτες του σε 463 μαθητές του, μέχρι τη δεύτερη δεκαετία του 21^ου αι. που κλείνει εξ αιτίας της ανυπαρξίας παιδιών στην  ευρύτερη περιοχή Φαναρίου, το Μαρασλή γνώρισε μέρες δόξας. Πόσα πόδια ανέβηκαν τη μαρμάρινη σκάλα για να γεμίσουν τις αίθουσες του πρώτου ορόφου! Πόσες φωνές αντήχησαν στη μεγάλη αίθουσα του ισογείου και τι παιχνίδια παίχθηκαν στην εσωτερική αυλή του! Πόσα παιδιά έμαθαν να γράφουν και να διαβάζουν στα θρανία του και πόσες σκανδαλιές έκαναν στους διαδρόμους του!

Τα δεινά όμως των Ρωμιών οδηγούν κι αυτό το σχολείο στη σιωπή, στην αδράνεια και στο σκοτάδι. Οι φθορές είναι μεγάλες και το μέλλον για επαναλειτουργία δυσοίωνο. Το όνειρο του Μαρασλή φαίνεται να σβήνει εκεί στο σοκάκι λίγο πιο μέσα από την ακτή του Κεράτιου κόλπου.

Οι Ρωμιοί δεν αφήνουν την πολιτιστική τους κληρονομιά…

Οι Ρωμιοί όμως δεν αφήνουν έτσι την πολιτιστική τους κληρονομιά. Υλική κι άυλη αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητάς τους και γι’ αυτό έμαθαν να αγωνίζονται και τελικά να νικούν. Έτσι έγινε και με το Μαρασλή. Οικουμενικό Πατριαρχείο με τον Πρωτόθρονο της Ορθοδοξίας, τον Οικουμενικό Πατριάρχη, στο τιμόνι και σε απόλυτη συνεργασία με τον ΣΥΡΚΙ και τον Πρόεδρό του κ. Γιώργο Παπαλιάρη, μέσα σ’ αυτή τη δύσκολη οικονομική συγκυρία, βρήκαν τους πόρους  κι έδωσαν και πάλι ζωή στο μεγαλόπρεπο κτίριο. Κάτω από την εποπτεία Φαναρίου και ΣΥΡΚΙ δημιουργήθηκε μια καλά οργανωμένη ομάδα από ειδικούς, που έφεραν μέσα σε λίγα χρόνια σε πέρας το έργο της αποκατάστασης και παρέδωσαν ένα ανανεωμένο, σύγχρονο, αλλά με σεβασμό στο αρχικό οικοδόμημα, χώρο πολλαπλών χρήσεων, που θα ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Θα φιλοξενεί εκδηλώσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου

Τη Δευτέρα με την ευκαιρία της παραμονής της ονομαστικής εορτής της ΑΘΠ, του Οικουμενικού Πατριάρχη κκ. Βαρθολομαίου τελέσθηκε ο αγιασμός του νέου Μαρασλιού. Μέσα σε πνεύμα ενθουσιασμού αλλά και συγκίνησης ο Οικουμενικός Πατριάρχης υποδέχτηκε Ρωμιούς, Τούρκους και επισκέπτες από την Ελλάδα κι όλον τον κόσμο  στην αίθουσα εκδηλώσεων και την εσωτερική αυλή παραθέτοντας δεξίωση και παρουσιάζοντας τους το χώρο του νέου πολιτιστικού κέντρου.

Το Μαρασλή θα μπορεί να φιλοξενεί εκδηλώσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου, να παρατίθενται γεύματα στην τραπεζαρία που ετοιμάστηκε στον υπόγειο χώρο αλλά και να φιλοξενούνται επισκέπτες στους κοιτώνες που ετοιμάστηκαν στο δεύτερο όροφο.   

Μια ακόμα λαμπρή σελίδα ανοίγεται στα ρωμαίικα τεκταινόμενα στην Πόλη, που δίνει θάρρος και κουράγιο σε όσους πρωτοστατούν αλλά κι σε όσους αφανώς στηρίζουν τον αγώνα της Ρωμαίικης Κοινότητας, για να μη χαθεί τίποτε και για να κερδηθεί ό,τι χάθηκε.

Συγχαρητήρια σε όλους!

Άλλη μια σχολική χρονιά φτάνει στο τέλος κι ένας ακόμα κύκλος στην Ομογενειακή εκπαίδευση της Πόλης ολοκληρώνεται. Ζάππειο, Ζωγράφειο,  Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή και η Ίμβρος συνεχίζουν την παράδοση αιώνων καλλιεργώντας την ελληνομάθεια, την κοινοτική κουλτούρα και παράδοση αλλά κυρίως αναπτύσσοντας ανάμεσα στα πιο νέα μέλη της ρωμαίικης ομογένειας το αίσθημα του ανήκειν στην κοινότητα.

Τα ρωμαίικα αυτά εκπαιδευτικά ιδρύματα μαζί με το Οικουμενικό Πατριαρχείο αποτέλεσαν τους πυλώνες της διατήρησης και της μεταλαμπάδευσης της ελληνικής γλώσσας, της ορθοδοξίας και του πολιτισμού, που έκαναν τους Ρωμιούς να ξεχωρίζουν και να διαπρέπουν σε πολλούς τομείς της κοινωνικής και οικονομικής ζωής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του νέου Τουρκικού κράτους.

Γιατί εκτός από παροχή γνώσεων και ανάπτυξη δεξιοτήτων τα σχολεία αυτά συνεχίζουν να διοργανώνουν πολιτιστικές εκδηλώσεις είτε δουλεύοντας προγράμματα είτε φιλοξενώντας διακεκριμένους καλλιτέχνες, επιστήμονες, επαγγελματίες.

Το κλείσιμο της σχολικής χρονιάς όμως πάντα συνοδεύεται από διοργανώσεις που δίνουν χαρά και ενθουσιασμό στους μαθητές και τις μαθήτριες. Γιορτές, παραστάσεις, μουσικές και χοροί, παιχνίδια, κι ό,τι άλλο θα βοηθούσε να πανηγυρίσουν τα μικρά και τα μεγάλα παιδιά την ολοκλήρωση των μαθημάτων και την έναρξη των πολυπόθητων διακοπών.

Το Ζάππειο τόλμησε ένα άνοιγμα…

Έτσι έκλεισε κι ο 2ος κύκλος των Εργαστηρίων Πολιτισμού του Ζαππείου με τον πιο λαμπρό τρόπο. Μια ιδέα, που τηνπερασμένη χρονιά ξεκίνησε δειλά δειλά να γίνεται πράξη, τείνει να γίνει θεσμός καθώς αγκαλιάστηκε από παιδιά και γονείς.

Το Ζάππειο, το μεγάλο Ομογενειακό σχολείο πρωτοβάθμιαςΕκπαίδευσης στην Πόλη, τόλμησε ένα άνοιγμα προς τουςελληνόφωνους μαθητές που φοιτούν και στα ομογενειακά και σε ξένα ιδιωτικά σχολεία θέλοντας να ενισχύσει τοπνεύμα του "ανήκειν" στην Κοινότητα δημιουργώνταςδεσμούς ανάμεσα στα πιο νέα μέλη της αλλά και να καλλιεργήσει την ελληνομάθεια.

Η αρχαία ελληνική μυθολογία, ο αρχαίος κόσμος, οι εικαστικές τέχνες, η παραδοσιακή μουσική και οι χοροί ήτανοι τομείς στους οποίους δραστηριοποιηθηκαν τα παιδιά στα τμήματα των Εργαστηρίων.

Η φαντασία, η δημιουργικότητα, ο ενθουσιασμός και ησυνεργασία ήταν τα στοιχεία που ανέπτυξαν παιδιά τωνπρώτων τάξεων της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης.

Η γιορτή που διοργανώθηκε για τη λήξη της φετινήςπεριόδου με θέμα την αφή της ολυμπιακής φλόγας ενθουσίασε και συγκίνησε μικρούς και μεγάλους κι έγινε παράλληλα με την εικαστική έκθεση που πραγματοποιήθηκε στο Σισμανόγλειο Μέγαρο με επιμέλεια της Ίριδας Κρητικού. Εκπαιδευτικοί, γονείς, παιδιά, φιλοξενούμενοι αλλά και ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στην Πόλη, Πρέσβης κ. Κούτρας, χειροκρότησαν τους μικρούς μαθητές.

Τα ομογενειακά σχολεία γιορτάζουν μαζί…

Η λήξη όμως της σχολικής χρονιάς σηματοδοτεί και το τέλος της σχολικής ζωής για τους μαθητές και τις μαθήτριες της 12^ης τάξης (3^ης Λυκείου). Γι’ αυτούς η παράδοση των τελευταίων ετών απαιτεί τη διοργάνωση ενός χορού, του γνωστού μπάλου. Στα χνάρια των ευρωπαϊκών προτύπων με τους χορούς των ντεμπιτάντ, το Ζάππειο αρχικά, διοργάνωνε τον καιρό που αυτό ήταν παρθεναγωγείο, τον χορό των τελειόφοιτων μαθητριών του. Πολύ αργότερα, μετά την ανάληψη της διεύθυνσης από τον πάντα δραστήριο Γιάννη Δεμιρτζόγλου, ξεκίνησε και το Ζωγράφειο τη διοργάνωση χορού αποφοίτων. Τα τρία Λύκεια της Πόλης, Ζάππειο, Ζωγράφειο και Μεγάλη Σχολή μέχρι το 2020 πραγματοποιούσαν ξέχωρα, άλλα στον κήπο του σχολείου κι άλλα σε εξωσχολικούς χώρους με περισσή φροντίδα και λάμψη τον χορό αυτό. Τα τελευταία όμως 4 χρόνια ένωσαν τις δυνάμεις τους και με πνεύμα συνεργασίας και ενότητας γιορτάζουν όλοι μαζί οι μαθητές των ομογενειακών μας σχολών την αποφοίτησή τους.

Φέτος όπως και πέρσι ο χορός αυτός φιλοξενήθηκε στο ξενοδοχείο Conrad Hilton και συμμετείχαν και οι απόφοιτοι της Ίμβρου.

Τη διοργάνωση είχαν οι  Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνωντων Σχολείων και τίμησαν με την παρουσία τους η ΑΘΠ οΟικουμενικός Πατριάρχης κκ Βαρθολομαίος, ο Πρέσβης κ.Κούτρα Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στην Πόλη, ηΣυντονίστρια Εκπαίδευσης κ Ευαγγελία Ρόγκα, εκπαιδευτικοί, γονείς και φίλοι των παιδιών.

Ο κύκλος κλείνει με Μπομοντιάδα…

Τέλος ο κύκλος των εκδηλώσεων αναμένεται να κλείσει με την Μπoμοντιάδα, τη γιορτή μπύρας, που διοργανώνει κάθε χρόνο από την ίδρυσή του και μετά ο Σύνδεσμος ΑποφοίτωνΖωγραφείου θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να υποδεχθεί τα νέα του μέλη. Η εκδήλωση πήρε το όνομά της από το εργοστάσιο μπύρας Bomonti, όπου στις εγκαταστάσεις του γινόταν τα πρώτα πάρτι του Συνδέσμου. Μπυροποσία, φαγητό, χορός αλλά και μπουγελώματα μαθητών και διευθυντή, που το απολαμβάνει κάθε χρόνο με περισσή χαρά αποχαιρετώντας μια ακόμα φουρνιά μαθητών του.

Ακόμα κι αν το μαθητικό δυναμικό των ρωμαίικων σχολείων έχει δραματικά μειωθεί, εκπαιδευτικοί και φορείς κρατούν ζωντανή τη φλόγα της εκπαίδευσης και μεταλαμπαδεύουν το πνεύμα και το γράμμα της ρωμιοσύνης.

Μια έκθεση που στόχο έχει να αποκαταστήσει την ιστορική αλήθεια, διοργανώθηκε στο Σισμανόγλειο Μέγαρο, το πολιτιστικό κέντρο του ελληνικού προξενείου στην Κωνσταντινούπολη. Τίτλος της έκθεσης: «Το όραμα του Ευαγγέλη Ζάππα από τα Ολύμπια του 1859 στους Ολυμπιακούς Αγώνες του σήμερα». Και τί μάθαμε; Μάθαμε ότι η ιστορική αλήθεια είναι πως ο πρώτος που αναβίωσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν ήταν ο βαρόνος Πιέρ ντε Κουμπερντέν το 1896, όπως είναι το επίσημο αφήγημα της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, αλλά ο εθνικός ευεργέτης Ευαγγέλης Ζάππας πολύ νωρίτερα το 1856. Παρουσιάστηκαν τα πλούσια σχετικά αρχεία του Συλλόγου των Αθηναίων και η πολυετής έρευνα του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά για το όραμα του Ευαγγέλη Ζάππα και τα Ολύμπια. Η πρωτότυπη αυτή έκθεση αναμένεται να ταξιδέψει σύντομα και στην Ελλάδα.

Η ζωγράφος Όλγα Αλεξοπούλου είχε την έμπνευση και την αρχική ιδέα για την έκθεση καθώς ενώ η εικαστική Επιμελήτρια,  Ίριδα Κρητικού, ευαισθητοποίησε και τους 24 καλλιτέχνες, των οποίων τα έργα παρουσιάστηκαν.

«Ομολογώ ότι δεν γνώριζα…»

Στην ομιλία του κατά τα εγκαίνια της έκθεσης, ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας Πρέσβης Κωνσταντίνος Κούτρας ανέφερε: «Ομολογώ ότι δεν γνώριζα για την συμβολή τουευεργέτη Ευαγγέλη Ζάππα καθώς και του εξάδελφου του Κωνσταντίνου Ζάππα στη γέννηση της ιδέας της Αναβίωσης των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων κατά τη νεότερη ιστορία.

 Διάβασα και εγώ, όπως και εσείς φαντάζομαι, ότι «η σύλληψη της ιδέας αυτής από τον βαθύπλουτο φιλόπατρη Έλληνα της Βλαχίας, Ευαγγέλη Ζάππα, επισφραγίστηκε με σχετική επιστολή του προς το Βασιλιά Όθωνα, με πρόταση διεξαγωγής των αγώνων την ημέρα της εθνικής ανεξαρτησίας στα ερείπια του αρχαίου Παναθηναϊκού σταδίου, η οποία συνοδεύθηκε από χρηματοδότηση ύψους 1.000.000 φράγκων.

Το ότι αυτή η πρόταση μετεξελίχθηκε στην αντιπρόταση της διοργάνωσης των «Ολυμπίων», ενός δηλαδή «ανά τετραετία διαγωνισμού βιομηχανικών και γεωργικών προϊόντων που θα συνοδεύονταν από αθλητικούς αγώνες και άλλους διαγωνισμούς» δεν ακυρώνει την αρχική ιδέα.

Αντιθέτως, συνιστά μια απόδειξη περί την υφέρπουσα επιθυμία της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων που υλοποιήθηκε τελικά  από τον Πιέρ ντε Κουμπερτίν με τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 1896».

Η έκθεση συνδιοργανώθηκε με το «Σύλλογο των Αθηναίων», με την επιστημονική αρωγή του Προέδρου του, κ. Ελευθερίου Σκιαδά, τη «Ζάππειο Σχολή της Κωνσταντινούπολης» υπό τη Διεύθυνση των κυριών Ρίκας Παντελάρα για το Γυμνάσιο-Λύκειο και Ευαγγελίας Κανάρη για το νηπιαγωγείο-δημοτικό ενώ οι μαθητές του Εργαστηρίου Πολιτισμού του Ζαππείου κόσμησαν με τα έργα τους την έκθεση.

Και μαθητές Ζαππείου το οποίο ίδρυσε ο Ζάππας το 1875

Στην έκθεση συμμετέχουν: Όλγα Αλεξοπούλου, Νίκος Βατόπουλος, Ειρήνη Βογιατζή, Ανδρέας Γεωργιάδης, Αγγελική Γιαννακίδου (εκπροσώπηση του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης), Στρατηγούλα Γιαννικοπούλου, Μαρία Διακοδημητρίου, Αλεξάνδρα Ισακίδη, Αποστόλης Ιτσκούδης, Δέσποινα Καλλιγά, Νίκος Κιτμερίδης, Μαρία Κοσμίδου, Βασίλης Λιαούρης, Μηνάς Μαυρικάκης, Μάνος Μπατζόλης, Παναγιώτης Μπελντέκος, Ρούλη Μπούα, Γεύσω Παπαδάκη, Σπυριδούλα Πολίτη, Βαγγέλης Πουλής, Βίκυ Σαμουηλίδου, Κλαίρη Τσαλουχίδη-Χατζημηνά, Βιργινία Φιλιππούση, Άρτεμις Χατζηγιαννάκη. Ιδιαίτερα συγκινητική, είναι ακόμη η συμμετοχή των μαθητών του Ζαππείου Εκπαιδευτηρίου (έργο κι αυτό λαμπρό του Κωνσταντίνου Ζάππα στην Κωνσταντινούπολη, ιδρυθέν το 1875 κατά την επιθυμία και στη μνήμη του εξαδέλφου του και ένα από τα τρία ελληνικά σχολεία που παραμένουν ως σήμερα σε λειτουργία), που έχοντας ήδη συμμετάσχει σε εικαστικά εργαστήρια με θέμα τους Ολυμπιακούς Αγώνες

Το Ζάππειο άνοιξε τις πόρτες του

Στο πλαίσιο στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων που συνοδεύουν την έκθεση, τα παιδιά του Ζαππείου θα συμμετείχαν σε ένα πρωτότυπο εκπαιδευτικό πρόγραμμα αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων που πραγματοποιήθηκεστο Ζάππειο Εκπαιδευτήριο. Το Ζάππειο άνοιξε τις πόρτες του σε μια τέτοια σημαντική εκδήλωση κάνοντας την παρουσία του αισθητή. Ταυτόχρονα εντάσσοντας στις δραστηριότητές του και παιδιά άλλων σχολείων προώθησε την ελληνομάθεια και έστειλε μήνυμα ενότητας όπως ακριβώς ορίζει το ολυμπιακό πνεύμα, κτίζοντας γέφυρες πολιτιστικού διαλόγου.

Κάθε βήμα και μια ιστορία, κάθε γειτονιά και μνήμη. Κι όλα να συνδέονται μεταξύ τους, να πλέκονται και να υφαίνουν τη φυσιογνωμία της Πόλης, αυτό που όλους μας μαγεύει. Οι λόφοι της, μ’ αυτόν τον αέναο λες κυματισμό, ακολουθούν τα πάνω κάτω στην πορεία της στο χρόνο, τις δόξες και τις νίκες αλλά και τις πτώσεις και τις ήττες. Στην Πόλη όλα παντρεύονται μεταξύ τους και γεννούν άλλοτε αγγέλους κι άλλοτε δαίμονες. Πάντα όμως αυτή η μήτρα αναγεννιέται και η Πόλη μένει ζωντανή.

Σ’ ένα από αυτούς τους λόφους, στον Ξηλόλοφο των Βυζαντινών, αυτόν που οι Οθωμανοί αποκαλούσαν Cerrahpaşa tepesi, με θέα τη Θάλασσα του Μαρμαρά και πάνω από το θαμμένο τότε λιμάνι του Θεοδοσίου, ο Mehmed Habib Bey διάλεξε να κτίσει το κονάκι του. Και δεν ήταν ένα απλό αρχοντόσπιτο. Ο Habib Bey θέλησε να φτιάξει ένα κάστρο, ένα παλάτι, που θα ξεχώριζε ανάμεσα στα σπίτια της κορυφής του 7ου λόφου της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας, σε μια περίοδο που αυτή έπνεε τα λοίσθια.

Σε μια περίοδο αναταράξεων και δημιουργίας νέων συσχετισμών, κυρίως πολιτικών αλλά και οικονομικών, ο Habib Bey ενστερνίστηκε τις ιδέες του κινήματος των Νεότουρκων, της Ένωσης και Προόδου και εντάχθηκε σε αυτό. Έτσι μπόρεσε να εκμεταλλευτεί το ότι μετά το 1913, οι Ενωτικοί επιτάχυναν τις πολιτικές του τουρκισμού και εθνικοποίησης υπό την επιρροή των Βαλκανικών Πολέμων και της Αλβανικής εξέγερσης. Μία από αυτές τις πολιτικές είναι η Εθνική Οικονομία, που στόχο είχε να τουρκοποιήσει το κεφάλαιο και το εμπόριο που κατείχαν ξένες εταιρείες και παραδοσιακά Έλληνες, Αρμένιοι, Εβραίοι και Λεβαντίνοι μέσω συνθηκολόγησης. Ο Habid Bey εμπλέκεται με το εμπόριο σιτηρών νοικιάζοντας βαγόνια του σιδηροδρόμου και τα μεταφέρει από τις ανατολικές επαρχίες στην Κωνσταντινούπολη και στο μέτωπο του πολέμου κι αποκομίζει τεράστια κέρδη.

‘Βασιλιάς του πλιγουριού’

Σύντομα αποκτά το προσωνύμιο Bulgur Kralı Habib Bey” Βασιλιάς του πλιγουριού αλλά και “Muhtekir» κερδοσκόπος. Λατρεύει την πολυτέλεια, τη μεγαλοπρέπεια και την άνεση. Η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στο Μέγαρο Ρεσάτ Πασά στο Μπαλταλιμάνι του Βοσπόρου.

Ο Μπέης όμως θέλει κάτι δικό του, ένα ιδιαίτερο σπιτικό για την οικογένειά του. Έτσι αναθέτει στον Λεβαντίνο Gulio Mongeri, στον αρχιτέκτονα που έχτισε την Ιταλική Πρεσβεία και την Εκκλησία του San Antuan, την ανέγερση του σπιτιού του στον 7ο λόφο της ιστορικής χερσονήσου. Φέρνει τα υλικά από την Ευρώπη. Αυτό το μικρό παλάτι με τους πύργους, που ελάχιστη σχέση έχει με τη φτωχή γειτονιά όπου βρίσκεται και είναι ασύμβατο με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική υφή της Κωνσταντινούπολης, δεν διαφέρει από ένα αρχοντικό στην Ιταλία και τραβάει την προσοχή στο λόφο. Ήταν ένα από τα ψηλότερα κτίρια της Κωνσταντινούπολης εκείνη την εποχή κι άρχισε να αναφέρεται με σαρκασμό για την απαίσια πηγή των χρημάτων ως Παλάτι του πλιγουριού.

Η ανοικοδόμηση του σπιτιού του στο λόφο της ιστορικής χερσονήσου δεν θα ολοκληρωθεί όσο είναι εν ζωή. Ούτε κι η οικογένειά του θα χαρεί τη θαυμάσια θέα. Το Bulgur Palas μενει ημιτελές και καθώς τα χρέη του δεν μπορούν να αποπληρωθούν περνά στα χέρια της τράπεζας, της Osmanlı Bankası.

Ένα δωμάτιο γεμάτο καναρίνια!!

Σε κάποια δωμάτια του τεράστιου κτιρίου άρχισαν να τοποθετούνται παλιά έγγραφα της Οθωμανικής Τράπεζας και ένα δωμάτιο παραχωρήθηκε στα καναρίνια της τράπεζας. Ένα δωμάτιο γεμάτο καναρίνια!!

Ωστόσο, εκτός από τα καναρίνια, ζουν και άλλοι στο μικρό παλάτι που δεν είχε την ευκαιρία να ζήσει ο Habib Bey. Μέσα στην αυλή του τη δεκαετία του 50 μένουν και δύο χριστιανικές οικογένειες. Αυτές γίνονται η αιτία και το Bulgur Palas δέχεται επίθεση στα γεγονότα των Σεπτεμβριανών. Οι ψηλοί τοίχοι της περίφραξης αποδείχθηκαν σωτήριοι για τους ενοίκους καθώς και το θάρρος των Τούρκων που έμεναν σ’ αυτό μαζί με τους χριστιανούς και με τις φωνές τους προστάτεψαν τους συγκατοίκους τους.

Τα τελευταία χρόνια τo μικρό αυτό παλάτι έμεινε κλειστό κι εγκαταλειμμένο. Ακόμα και το όνομά του ξεχάστηκε κι οι περίοικοι το αποκαλούσαν Perili Köşk (Στοιχειωμένο). Μέχρι που το 2021 ο Μητροπολιτικός Δήμος της Πόλης το αγόρασε από την Τράπεζα, προχώρησε σε ανακατασκευή και μόλις πριν από  δύο μήνες το παρέδωσε στο κοινό ως βιβλιοθήκη, αναγνωστήριο, χώρο εκθέσεων (αυτές τις μέρες φιλοξενεί έκθεση φωτογραφίας) αλλά και αναψυχής, κατάστημα αναμνηστικών, παιδική χαρά και πάρκιγκ.

Αγγίζεις τον ουρανό της Πόλης!

Ένα πραγματικό κόσμημα στην υποβαθμισμένη γειτονιά του Aksaray που το επισκέπτονται ντόπιοι για να περιηγηθούν στο αρχοντικό, να θαυμάσουν τη θέα και να εργαστούν στη βιβλιοθήκη. Αλλά και ξένοι που θέλουν να γνωρίσουν την αρχιτεκτονική των αρχοντικών σπιτιών της τελευταίας περιόδου της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Όσο για τη θέα που προσφέρουν τα μπαλκόνια του αλλά κυρίως ο πύργος του είναι μοναδική. Όπως γράφει κι ένας δημοσιογράφος, εδώ νομίζεις πως αγγίζεις τον ουρανό της Πόλης κι η ματιά φτάνει από τα νησιά και τη Θάλασσα του Μαρμαρά μέχρι το τζαμί του Σουλεϊμάν.

Το κουμπί για την έναρξη του πραξικοπήματος της 27^ηςΜαϊου του 1960 κατά του Μεντερές πατήθηκε με τα γεγονότα της 6^η και 7^η Σεπτεμβρίου του 1955, δήλωσε ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος για πρώτη φορά αναφέρθηκε στο πογκρόμ κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, παρότι μέχρι σήμερα κανένας Τούρκος ηγέτης δεν παραδεχόταν καν ότι έγιναν Σεπτεμβριανά.

Σε ομιλία του σε ‘Συμπόσιο για το Πολιτικό Σύνταγμα’ που πραγματοποιήθηκε στο Nησί της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας (Yassıada/Πλάτη) όπου πραγματοποιήθηκε η δίκη Αντνάν Μεντερές, σήμερα, ανήμερα της επετείου του πραξικοπήματος του 1960, ο Ταγίπ Ερντογάν για πρώτη φορά παρουσίασε τους ‘ολιγάρχες οι οποίοι έβλεπαν της Τουρκία ως ιδιοκτησία τους’ - όπως τους αποκάλεσε - ως εκείνους που πρώτα επιτέθηκαν εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης το 1955 και στη συνέχεια, μετά από προβοκάτσιες και επιθέσεις έκαναν το πραξικόπημα.

Σύμφωνα με τον Τούρκο Πρόεδρο κατά τα 10 χρόνια της διακυβέρνησης Μεντερές είχαν επιτευχθεί σπουδαία έργα σε κάθε τομέα, από την σωστή απαγγελία της προσευχής του Μωάμεθ μέχρι το άνοιγμα των θρησκευτικών σχολείων Ιμάμ Χατίπ.

«Οι πολιτικές του Μεντερές και του Δημοκρατικού Κόμματος, που έφεραν το έθνος και το κράτος πιο κοντά, ενόχλησαν την προνομιούχο μειονότητα (στη συνέχεια της ομιλίας του τους αποκαλεί ολιγάρχες) που έβλεπε αυτή τη χώρα ως ιδιοκτησία της.  Αυτή η ενόχληση άρχισε να εμφανίζεται από το 1956. Το κουμπί έναρξης των πραξικοπηματιών πατήθηκε με τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου», είπε ο Τούρκος Πρόεδρος.

Σύμφωνα με τον Ταγίπ Ερντογάν ακολούθως ξέσπασαν προβοκάτσιες, καβγάδες, διαμαρτυρίες και εντάσεις που σημειώθηκαν σε διάφορες επαρχίες της Τουρκίας.

Ο Τούρκος Πρόεδρος πρόσθεσε ότι «3 χρόνια πριν από το πραξικόπημα, ειδικά οι αρχιτέκτονες της απειλής για τον Μεντερές, εργάστηκαν σκληρά για να προετοιμάσουν ένα περιβάλλον κατάλληλο για το πραξικόπημα και έκαναν ό,τι μπορούσαν».

Όπως είπε, κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, οι εφημερίδες της αντιπολίτευσης στόχευσαν τον Μεντερές και το Δημοκρατικό Κόμμα με τίτλους που αργότερα αποκαλύφθηκαν ότι ήταν ψέματα.

Η ομιλία του Τούρκου Προέδρου επικεντρώθηκε στην υπογράμμιση της αναγκαιότητας ενός νέου Πολιτικού Συντάγματος, διακηρυγμένη επιδίωξη του Ταγίπ Ερντογάν, για την οποία ωστόσο θα πρέπει να διασφαλίσει ευρύτερη πολιτικο-κομματική συναίνεση.«Ως κυβέρνηση που βρίσκεται πίσω από τις μεγαλύτερες δημοκρατικές νίκες στην ιστορία της Τουρκίας, θα επιμείνουμε στην εποικοδομητική, συμβιβαστική μας στάση στο θέμα αυτό. Νομίζω ότι η αντιπολίτευση δεν θα επιμείνει στη διατήρηση αυτού του Συντάγματος που υπάρχει από την εποχή του πραξικοπήματος», ανέφερε ο Τούρκος Πρόεδρος, υπογραμμίζοντας ότι το ισχύον Σύνταγμα της χώρας «επιβλήθηκε το 1982 μετά από ένα στρατιωτικό πραξικόπημα (του 1980) που εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει μια σκοτεινή περίοδο στην τουρκική πολιτική ιστορία».

Η σημερινή ημερομηνία επελέγη ωστόσο προκειμένου να τιμηθεί παράλληλα η μνήμη του Αντνάν ηγέτη του Δημοκρατικού Κόμματος που κερδίζοντας τις εκλογές του 1950 σηματοδότησε την πρώτη εναλλαγή κομμάτων στην Κυβέρνηση της Τουρκικής Δημοκρατίας, βάζοντας έτσι τέλος στην κυριαρχία του CHP.  Το Δημοκρατικό Κόμμα και ο Μεντερές αποτελούν μαζί με το Milli Gorus του Νετζμεντίν Ερμπακάν, τις δύο θεμελιώδεις πολιτικές αναφορές των Ερντογάν και AKP. Έτσι, η 27η Μαΐου, ημέρα εκδήλωσης του πραξικοπήματος εναντίον της Κυβέρνησης του Δημοκρατικού Κόμματος και του Αντνάν Μεντερές το 1960, ‘τιμάται’ εμφατικά από το AKP και τον Ταγίπ Ερντογάν η μνήμη του Μεντερές, ο οποίος εκτελέστηκε από τους πραξικοπηματίες ενάμιση χρόνο αργότερα (15/9/1961), έπειτα από μακρά δικαστική διαδικασία «τα πρακτικά της οποίας καταδεικνύουν πώς οι νόμοι παραβιάστηκαν εύκολα από τους δικαστές της χούντας για να στείλουν τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς στον θάνατο» Μαζί με τον Μεντερές στην αγχόνη εκτελέστηκαν οι υπουργοί Εξωτερικών Φατίν Ρουστού Ζορλού και Οικονομικών Χασάν Πολατκάν. «Σήμερα, μνημονεύουμε για άλλη μια φορά με μίσος εκείνους που μετέτρεψαν τη Yassıada σε νησί ντροπής και θλίψης της δημοκρατίας μας με τις αποφάσεις που πήραν. Δεν θα ξεχάσουμε ούτε θα συγχωρήσουμε ποτέ τους πραξικοπηματίες», ανέφερε ο Ταγίπ Ερντογάν.

Στα Σεπτεμβριανά αναφέρεται και το Αναντολού

Πάντως το έδαφος για την ομιλία του Ταγίπ Ερντογάν ετοίμασε το επίσημο ειδησεογραφικό πρακτορείο Ανατολού το οποίο αναφέρεται εκτενώς στα Σεπτεμβριανά σε ‘επετειακό’ του δημοσίευμα, υπό τον τίτλο «Τα πρακτικά του Yassiada αποκαλύπτουν την πραξικοπηματική απόδοση δικαιοσύνης» δίνοντας τον λόγο στον Εισαγγελέα Κωνσταντινούπολης Ιμπραχίμ Τσιτσέκ.  Ο Εισαγγελέας Κωνσταντινούπολης αναλύει τα πρακτικά της δίκης Μεντερές «τα οποία τεκμηριώνουν την ανομία της διοίκησης της χούντας», όπως αναφέρεται.

Η υπόθεση των Σεπτεμβριανών, σύμφωνα με τον Τσιτσέκ, καταδεικνύουν ότι υπήρξε ‘μαύρο σχέδιο’ προκλήσεων με στόχο να ενοχοποιηθούν και να ανατραπούν ο Μεντερές και η Κυβέρνησή του, σχέδιο το οποίο η «δίκη παρωδία» στο Yassıada δεν επέτρεψε να αποκαλυφθεί.

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο Τσιτσέκδηλώνει τα εξής: «Έλαβαν χώρα πολύ περίεργα πράγματα κατά τη διάρκεια της δίκης. Οι δικηγόροι του Αντνάν Μεντερές, του Τζελάλ Μπαγιάρ και των υπόλοιπων κατηγορουμένων διατύπωσαν διάφορα αιτήματα. Οι μάρτυρες μεταφέρονταν στις ακροάσεις αλλά πρώτα συγκεντρώνονταν σε ένα σημείο όπου τους άκουγε κάποιος και στη συνέχεια επέλεγαν όσους ήθελαν για να τους βάλουν να καταθέσουν. Για παράδειγμα, ο Μεντερέςεπέμενε να ακουστεί ο επικεφαλής του MAH (Millî Emniyet Hizmeti, Τ/Υπηρεσία Πληροφοριών έως το 1965) ως μάρτυρας στη δίκη σχετικά με τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου. Ωστόσο, δεν κλήθηκε να καταθέσει».

Επιχείρησαν να αποδώσουν ευθύνες στον Μεντερές

Σημειώνοντας ότι στο Yassıada επιχειρήθηκε να αποδοθούν ευθύνες για τα γεγονότα της 6-7 Σεπτεμβρίου στον Μεντερές και τους φίλους του, ο Τσιτσέκ  δηλώνει ότι από τα πρακτικά βγαίνει το συμπέρασμα πως τα γεγονότα αυτά ξεκίνησαν με την ενεργοποίηση μιας μυστικής δομής. Μια από τις σημαντικότερες υποθέσεις στις δίκες της Yassıada ήταν ο φάκελος για τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου, υπογραμμίζει ο Τσιτσέκ και συνεχίζει ως εξής: «Τα γεγονότα αυτά ξεκίνησαν λόγω της σύγχυσης στην Κύπρο. Υπάρχουν ‘δύο λαοί’ στην Κύπρο, αλλά η Κύπρος βρίσκεται τότε υπό την κυριαρχία των Βρετανών. Αργότερα, οι Έλληνες έφτασαν μέχρι τα Ηνωμένα Έθνη για να συνδέσουν την Κύπρο με την Ελλάδα. Στην αρχή, η Τουρκική Κυβέρνηση δεν είχε πολιτική για την Κύπρο. Ωστόσο, διάφορες εφημερίδες, με επικεφαλής την Hurriyet, άρχισαν να δημοσιεύουν άρθρα σχετικά με το τι συνέβαινε εκεί. Όταν αυξήθηκαν οι ισχυρισμοί και οι πιέσεις, όπως ότι οι πολίτες μας στην Κύπρο διώκονται και ότι η Ελλάδα παρέχει οικονομική βοήθεια εκεί, τότε παρενέβη η Κυβέρνηση. Στην πραγματικότητα, αυτό που ήθελε η Βρετανία ήταν να φέρει αντιμέτωπους τους Έλληνες και τους Τούρκους στην Κύπρο οδηγώντας τους σε ένα αδιέξοδο ώστε να παραμείνει στην Κύπρο. Για το λόγο αυτό, οργανώθηκε διεθνής διάσκεψη. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς, για να αποκτήσει το ‘πάνω χέρι’ στη διάσκεψη, ο Φατίν Ρουστού Ζορλού έστειλε τηλεγράφημα στην Τουρκία από το Λονδίνο λέγοντας: ‘Κάντε μια διαδήλωση και δυναμώστε τη θέση μου”. Κατόπιν αυτού, η Κυβέρνηση σκέφτηκε να οργανώσει μια κανονική διαδήλωση διαμαρτυρίας. Αυτό το στοιχείο χρησιμοποιήθηκε στη δίκη εναντίον της κυβέρνησης». Ωστόσο, τονίζει ο Τσιτσέκ, η Κυβέρνηση πανικοβλήθηκε όταν η διαδήλωση, η οποία είχε προγραμματιστεί για να καταδικαστούν οι σφαγές Τούρκων από την οργάνωση ΕΟΚΑ στην Κύπρο, μετατράπηκε σε επιθέσεις εναντίον Ελλήνων πολιτών στην Κωνσταντινούπολη. Μάλιστα ο Menderes και ο Πρόεδρος Celal Bayar ταξίδεψαν με τρένο από την Άγκυρα στην Κωνσταντινούπολη για να θέσουν υπό έλεγχο την κατάσταση. Ο εισαγγελέας Τσιτσέκ παρουσίασε τις προσπάθειες που έγιναν για να εμφανιστούν ο Μεντερές και οι φίλοι του ως υπεύθυνοι για τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου, για τα οποία από τα πρακτικά της δίκης προκύπτουν σοβαρές ενδείξεις ότι οργανώθηκαν από σκοτεινές δομές, ως εξής: «Μετά τα γεγονότα, τα μέλη του Τουρκοκυπριακού Συνδέσμου οδηγούνται στη φυλακή. Στην οργάνωση αυτή όμως υπάρχουν και άτομα όπως ο Orhan Birgit [σ.σ. μέλος του CHP]. Τον Ορχάν Μπιργκίτ τον είδαμε τότε και στη βανδαλιστική επίθεση εναντίον της εφημερίδας Tan. Κατά τη διάρκεια της δίκης στο Yassiada, ο Μεντερές επέμεινε να κληθούν ο τότε επικεφαλής του MAH και κάποιοι γραφειοκράτες για να καταθέσουν. Οι δικηγόροι του συνέτασσαν επίμονα σχετικά υπομνήματα, αλλά η βαθιά δομή δεν αποκαλύφθηκε ποτέ. Αυτή η βαθιά δομή αθωώθηκε πλήρως για την υπόθεση της 6-7 Σεπτεμβρίου και κατηγορήθηκαν οι πολιτικοί»

Η περιοχή απέναντι από την ιστορική χερσόνησο της Πόλης ονομάζεται Πέρα, γιατί για τους παλιούς κατοίκους ήταν πέρα από τα όρια της περιτείχιστης Βασιλεύουσας. Εδώ βρίσκεται ο Γαλατάς και το Καράκιοϊ και πιο πάνω το Σταυροδρόμι. Εδώ ίδρυσαν τις πρεσβείες τους τα Ευρωπαϊκά κράτη και εδώ αναπτύχθηκε όλο το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Αυτοκρατορίας το 19 αι. Εδώ ήταν ένα από τα εμπορικά λιμάνια της Πόλης κι εδώ έφταναν χιλιάδες ταξιδευτές από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας.

Ο χρόνος όμως όλα τα δαμάζει κι άλλοτε τα βυθίζει στην απαξίωση και την εγκατάλειψη κι άλλοτε τα αναδεικνύει φωτίζοντάς τα.

Το Karaköy έως τώρα ήταν γνωστό για τη σκάλα του, τουςμπακλαβάδες του Güllüoğlu, τους μεζέδες του Namlı και τιςεκκλησίες που είχε καταλάβει ο παπα-Ευθύμ. Αυτά το πρωί. Με το που έπεφτε το σκοτάδι και κατέβαιναν τα κεπέγκια των μαγαζιών βρωμιά, ουσίες, πορνεία και τα σχετικά χαρακτήριζαν την περιοχή. Και τώρα όλα έχουν αλλάξει! Από τον Τοπχανά του Βοσπόρου μέχρι τον Kaşımpaşa, στην ακτή του Κεράτιου η ανάπλαση προχωρά με ταχύτατουςρυθμούς. Μια νέα Πόλη γεννιέται!

Κι όμως εδώ η ιστορία είναι τόσο πυκνή, τόσο παρούσα, που το βλέμμα δεν προλαβαίνει να αλλάξει γωνία και εστιάζει σεκάτι που έχει να διηγηθεί φοβερά και τρομερά πράγματα. Αλλά υπάρχουν κι άλλα που θα πρέπει να σηκώσει κανείς τα μάτια υψηλά, πάνω από το ύψος των οικοδομών στους στενούς δρόμους.

Εκκλησία στον 5^ο όροφο

Σε μια από τις βόλτες στην αγαπημένη αυτή περιοχή σταθήκαμε μπροστά στη μεγάλη πόρτα μιας παλιάςπολυκατοικίας. Η μεταλλική πλακέτα ενημέρωνε πως ηεκκλησία ήταν στον 5ο όροφο.

-Πάμε, είπε ο Συμεών, και κατευθύνθηκε προς τι σκάλες.

-Με τα πόδια; ρώτησα, και ήδη είχαμε πατήσει στα πρώτα φαγωμένα μαρμάρινα σκαλιά. Πατίνα του χρόνου λέγεται ηφθορά αλλά γίνεται επικίνδυνη, όταν η χρήση συνεχίζεται.

Η σκάλα φαρδιά, μαρμάρινη έστριβε σε κάθε όροφο κι εμείς βαστούσαμε την κουπαστή για να στηρίζουμε το κάθε βήμα μας. Φτάνοντας στον τελευταίο όροφο η έκπληξη που μας περίμενε ήταν μεγάλη. Ένας μικρός ναός, με μία αίθουσα υποδοχής πιστών και επισκεπτών, ένα μικρό μουσείο και διάφοροι βοηθητικοί χώροι κάλυπταν όλο τον όροφο. Βγαίνοντας στο μεγάλο μπαλκόνι η έκπληξη ήταν ακόμα μεγαλύτερη. Μικροί γαλαζοπράσινοι τρούλοι πάνω στις οροφές των γειτονικών πολυκατοικιών μαρτυρούσαν την ύπαρξη κι άλλων ναών.

Όλοι Μετόχια μονών του Αγίου Όρους το ένα δίπλα στοάλλο, ξεχωρίζουν από εδώ ψηλά. Εμείς στον Άγιο Ανδρέα, δίπλα ο Προφήτης Ηλίας, απέναντι ο Άγιος Παντελεήμονας. Χτισμένες για να καλύψουν τις ανάγκες πληθυσμών που βρήκαν καταφύγιο στην Πόλη σε δύσκολες περιόδους. Κυρίως Ρώσοι εμιγκρέδες έβρισκαν εδώ καταφύγιο μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση. Και σήμερα τίποτε δεν έχει αλλάξει. Εδώ βρίσκουν καταφύγιο, μπορούν και κρατούν τιςαναγκαίες ισορροπίες και συνυπάρχουν Ρώσοι, Γεωργιανοί, Ουκρανοί, Μολδαβοί. Όλοι στον ίδιο ναό, όλοι γύρω από τοίδιο τραπέζι. Προσευχή κάθε Κυριακή πρωί κι αμέσως μετά κουβέντες και συζητήσεις με ένα ποτήρι ζεστό τσάι στην αίθουσα δίπλα στην εκκλησία. Η οικουμενικότητα τηςορθοδοξίας εδώ βρίσκει εφαρμογή.

Μια πληγή στην καρδιά της Ρωμιοσύνης

Βγήκαμε ξανά στο μπαλκόνι κι ακριβώς μπροστά μας ηιστορία συνεχίζει να ξετυλίγεται. Ο Άγιος Νικόλας του παπα-Ευθύμ και λίγο πιο εκεί η Παναγία η Καφφατιανή, μια πληγή στην καρδιά της Ρωμιοσύνης, μια μαύρη σελίδα στηνιστορία του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Κι αν οι εκκλησίες βρίσκονται στις ταράτσες των παλιώνπολυκατοικιών, ένα τζαμί εδώ στο Karaköy είναι υπόγειο. Κατεβαίνοντας από τον 5ο όροφο και διασχίζοντας το σοκάκι προς τη γέφυρα του Γαλατά βρεθήκαμε λίγα σκαλιά κάτω από το επίπεδο του δρόμου. Το Yeraltı camii δεν είναι τίποτε άλλο από το υπόγειο του βυζαντινού πύργου του Γαλατά. Εδώ λέει ήταν δεμένο το ένα άκρο της περίφημηςαλυσίδας του Κεράτιου. Η αλυσίδα έλεγχε την είσοδο τωνκαραβιών στον Κεράτιο κόλπο. Τόσο για εισπρακτικούςλόγους για τα εμπορικά καράβια , όσο και για αμυντικούςγια τα πολεμικά. Από τον βυζαντινό πύργο δεν έχει απομείνει τίποτε πέρα από το υπόγειό του που αρχικά μετατράπηκε σε κελάρι, μετά σε δεξαμενή νερού και τέλοςμετά από το όνειρο που είδε κάποιος λόγιος (17ος αι.) μετους τάφους κάποιον "συντρόφων" μετετράπηκε σε ιερό τζαμί.

Το παρελθόν όμως χάνεται κάτω από το βάρος του παρόντος. Η ανάπλαση δημιούργησε μια τεράστια παραλιακή γραμμή πιο κοσμική και πιο εντυπωσιακή από το παρελθόν. Το γιγαντιαίο κρουαζιερόπλοιο άραξε για πολλοστή φορά στην κυκλική του πορεία στις ακτές του Αιγαίου στηνολοκαίνουρια αποβάθρα του Galataport.  Όσο όμως κι αν όλα εδώ λάμπουν φωτισμένα κι απαστράπτοντα δεν μπορούν να ανταγωνιστούν αυτό που αντικρίζει κανείς κοιτάζοντας την ιστορική χερσόνησο και την κορυφογραμμή που σχηματίζουν οι τρούλοι και οι μιναρέδες κάθε δειλινό. Η Πόλη σε μαγεύει όπου κι αν κοιτάξεις, αυτό που περικλείουν όμως τα τείχη της είναι μοναδικό!