Ξέσπασε θύελλα στην Τουρκία γύρω από το γλυπτό του καλλιτέχνη Μουράτ Κάφταρ, το οποίο απεικόνιζε τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ να μάχεται έναν τετρακέφαλο δράκο.

Όπως αποκαλύπτει η T24, στα κοινωνικά δίκτυα εξαπολύθηκε καταιγίδα καταγγελιών ότι «προσβάλλει θρησκευτικές αξίες» — και η κατάσταση ξέφυγε.

Κινητοποιήσεις ακραίων ισλαμιστών

Η ΙBDA-C, γνωστή ισλαμιστική ακροδεξιά οργάνωση, προσπάθησε να συγκεντρωθεί έξω από τον χώρο της έκθεσης.

Η αστυνομία μπλόκαρε τη συγκέντρωση, ωστόσο η ένταση είχε ήδη φτάσει στο κόκκινο.

Το γλυπτό αποσύρθηκε

Οι διοργανωτές αναγκάστηκαν να απομακρύνουν το έργο, ενώ οι αρχές ξεκίνησαν έρευνα για το περιεχόμενο και την «πρόκληση» που φέρεται να δημιούργησε.

Στο πλαίσιο της έρευνας συνελήφθησαν:

• ο ίδιος ο γλύπτης Μουράτ Κάφταρ,
• και ακόμη ένα άτομο που συμμετείχε στην έκθεση του έργου.

Το δικαστήριο αποφάσισε την προφυλάκισή τους με την κατηγορία της

«δημόσιας υποκίνησης ή προσβολής μίσους και εχθρότητας».

Η υπόθεση εξελίσσεται σε νέο επεισόδιο σύγκρουσης ανάμεσα σε τέχνη, θρησκευτικό συντηρητισμό και πολιτικό κλίμα στην Τουρκία.

Το ιστορικό υπόβαθρο του έργου

Το γλυπτό είναι εμπνευσμένο από καρικατούρα του Ραμίς Γκιοκτσέ που δημοσιεύτηκε το 1947 στο περιοδικό Mizah και απεικονίζει τον Ατατούρκ να κατατροπώνει έναν τετρακέφαλο δράκο που συμβόλιζε ιδεολογικά ρεύματα όπως ο φανατισμός, ο φασισμός, ο κομμουνισμός και ο ρατσισμός. Η εικόνα είχε επηρεαστεί από εξώφυλλο γερμανικού περιοδικού του 1931.

Εσωτερικές εξελίξεις στο κόμμα του καλλιτέχνη

Μετά τη δημοσιότητα που πήρε η υπόθεση, το ακροδεξιό Καλό Κόμμαανακοίνωσε ότι ξεκινά πειθαρχική διαδικασία και ενδεχόμενη διαγραφή του Κάφταρ, καθώς είναι μέλος του κόμματος.

Σε εξέλιξη η δικαστική διερεύνηση

Οι εισαγγελικές αρχές αναμένεται να λάβουν επιπλέον καταθέσεις από τη διοίκηση της έκθεσης και άλλα εμπλεκόμενα πρόσωπα.

Η υπόθεση παραμένει ανοιχτή και βρίσκεται ήδη στο επίκεντρο έντονης δημόσιας συζήτησης σχετικά με τα όρια της τέχνης, τον ρόλο των κοινωνικών δικτύων και την ελευθερία της έκφρασης στην Τουρκία.

Τεράστια αναστάτωση – και ενθουσιασμός – επικρατεί στη Γιοζγκάτ, όπου η Ahlatcı Holding ανακοίνωσε ότι στα μεταλλευτικά πεδία της Σαρίκαγια βρέθηκε… τριπλάσιο από το αναμενόμενο χρυσάφι!

927.000 ουγκιές χρυσού – Αξίας 4 δισ. δολαρίων!

Η εταιρεία είχε αγοράσει πριν από 1,5 χρόνο 7 πεδία από την καναδική Eldorado Gold (Tüprag). Τότε τους είχαν πει πως εκεί κρύβονται 250–300 χιλιάδες ουγκιές.

Οι νέες γεωτρήσεις όμως έβγαλαν το… έπος:

927.000 ουγκιές μόνο σε μία περιοχή και σε τμήμα μιας δεύτερης!

Και ακόμα δεν έψαξαν όλα τα σημεία. Ο πρόεδρος του ομίλου, Αχμέτ Αχλάττζι, λέει ανοιχτά ότι μπορεί να φτάσουν και το 1,5 εκατομμύριο ουγκιές.

«Πρώτο χρυσάφι σε 1,5 χρόνο!»

Οι εργασίες συνεχίζονται με 50μελή ομάδα και, παρά το κρύο, τα γεωτρύπανα δεν σταματούν. Ο Αχλάττζι υπόσχεται ότι η πρώτη παραγωγή θα έρθει:

μέσα σε 1,5 χρόνο ή στις αρχές του 2027.

1.000 θέσεις εργασίας – χρυσωρυχείο για τη Γιοζγκάτ

Το έργο θα δημιουργήσει 1.000 θέσεις εργασίας, ενώ το κοίτασμα θεωρείται «χρυσή ανάσα» για την οικονομία.

Τι έρχεται τώρα;

Ο όμιλος περιμένει να δει τι κρύβουν και οι υπόλοιπες έξι περιοχές. Αν βρεθούν νέα αποθέματα, η Σαρίκαγια μπορεί να εξελιχθεί στο πιο «καυτό» σημείο χρυσού της Τουρκίας.

Σάλος έχει ξεσπάσει στην Τουρκία μετά την εμφάνιση στο ίντερνετ μιας… απίστευτης αγγελίας: οικόπεδο 720 τ.μ. μέσα στα 2.500 ετών τείχη της Νίκαιας (Ιζνίκ) βγήκε προς πώληση αμέσως μετά την επίσκεψη του Πάπα Λέοντα ΙΔ΄!

5,5 εκατ. λίρες για ένα κομμάτι ιστορίας

Ο ιδιοκτήτης, ο πολιτικός μηχανικός Καντίρτζαν Ασλιβάρ, ανέβασε την αγγελία μόλις μία μέρα μετά που ο Πάπας πάτησε το πόδι του στην ιστορική πόλη – και το ίντερνετ πήρε φωτιά.

Το οικόπεδο βρίσκεται ανάμεσα στην Πύλη της Κωνσταντινούπολης και την κατεστραμμένη Πύλη της Λίμνης και έχει κάτι που κάνει τους συλλέκτες να παραληρούν:

Μέσα στην έκταση περιλαμβάνεται και… ένας από τους 114 πύργους των τειχών!

Ο Ασλιβάρ αποκαλύπτει ότι όταν το αγόρασαν οικογενειακώς πριν από 13 χρόνια «έμειναν άφωνοι» βλέποντας πως ήταν ιδιωτικό οικόπεδο μέσα στα τείχη και μάλιστα με πύργο!

«Μετά τον πάπα, η ζήτηση εκτοξεύτηκε!»

Ο ιδιοκτήτης παραδέχεται ότι η επίσκεψη του Πάπα έφερε… χρυσή εποχή για την περιοχή:

«Το ενδιαφέρον αυξήθηκε τρελά. Περιμένουμε τον σωστό επενδυτή», δηλώνει.

Τι επιτρέπεται να χτιστεί;

Η περιοχή είναι πρώτου βαθμού αρχαιολογικός χώρος – και δεν μπαίνει… φτυάρι, εκτός αν είναι αρχαιολογικό. Παρ’ όλα αυτά, με ειδική άδεια της Επιτροπής Μνημείων μπορεί να ανεγερθεί κάποιο “έργο που θα προσθέσει αξία στο Ιζνίκ”, όπως λέει ο ιδιοκτήτης.

Όλο και περισσότεροι μιλούν για «κομμάτι Ιστορίας»

Κτηματομεσίτες στην Τουρκία σημειώνουν πως τέτοιες εκτάσεις δεν αγοράζονται για χτίσιμο αλλά για «συλλεκτική αξία» — και ότι η σύμπτωση με την επίσκεψη του Πάπα μόνο τυχαία δεν μοιάζει.

Η αγγελία πάντως συνεχίζει να κάνει θόρυβο… και όχι άδικα.

Η Άγκυρα αλλάζει ριζικά τους κανόνες των κινητών τηλεφώνων και ξεκινά… από τους αλλοδαπούς. Με το νέο νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση, όλοι οι ξένοι χρήστες θα αποκτήσουν ξεχωριστή κατηγορία αριθμού, ενώ τα στοιχεία τους θα διασταυρώνονται υποχρεωτικά με τη Διεύθυνση Μετανάστευσης μέσω βιομετρικών δεδομένων.

Το νέο καθεστώς για τους ξένους

• ειδική σειρά αριθμών για όσους δεν διαθέτουν τουρκική ηλεκτρονική ταυτότητα.
• βιομετρικός έλεγχος (πρόσωπο ή δακτυλικό αποτύπωμα) για άνοιγμα νέας σύνδεσης.
• 6 μήνες προθεσμία για επικαιροποίηση στοιχείων σε όσους έχουν ήδη τουρκικό νούμερο.
• Μη συμμόρφωση; Η γραμμή κόβεται μέσα σε έναν μήνα.

Μαχαίρι στις «σκιώδεις» συνδέσεις

Το νομοσχέδιο φέρνει και για όλους τους πολίτες ένα από τα πιο αυστηρά μέτρα των τελευταίων ετών:

• αυτόματο κλείσιμο κάθε αδρανούς γραμμής κάθε 3 μήνες, αν δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί ότι ο κάτοχος είναι εν ζωή ή ότι η σύνδεση είναι ενεργή.
• απαγόρευση χρήσης παλιών εγγράφων: μόνο ταυτότητες με chip ή βιομετρική επιβεβαίωση γίνονται δεκτές.
• όριο στις συνδέσεις ανά άτομο
• Και για τους παρόχους: 20.000 TL πρόστιμο για κάθε παρανομία και ανά αριθμό.

Γιατί το κάνει η κυβέρνηση;

Εκατοντάδες υποθέσεις απάτης, κλοπής στοιχείων, τραπεζικών παραβιάσεων και παράνομων κυκλωμάτων καταλήγουν σε «μαϊμού» ή μαζικά αγορασμένες SIM.

Η Άγκυρα θέλει να βάλει τέλος στο χάος των ανώνυμων γραμμών και να εντοπίζει άμεσα κάθε αριθμό που χρησιμοποιείται σε εγκληματική δραστηριότητα.

Η μεγάλη έρευνα για χειραγώγηση στη χρηματιστηριακή αγορά παίρνει διαστάσεις θρίλερ. Σε επιχείρηση που έγινε σε πέντε επαρχίες με επίκεντρο την Κωνσταντινούπολη, οι αρχές συνέλαβαν δέκα άτομα, ανάμεσά τους γνωστά πρόσωπα της δημοσιότητας.

Γκιοκχάν Γκιονιούλ και Μάγος Αρέφ Γκαφουρί

Οι δύο αναγνωρίσιμες φιγούρες βρέθηκαν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, καθώς οδηγήθηκαν στα χέρια των αρχών στο πλαίσιο της έρευνας για χρηματιστηριακές «φούσκες» και ύποπτες κινήσεις κεφαλαίων.

Οκτώ προφυλακιστέοι – Ανάμεσά τους ο Αρέφ

Μετά τις απολογίες στην εισαγγελία, ο Μάγος Αρέφ Γκαφουρί και συνολικά οκτώ ύποπτοι κρίθηκαν προφυλακιστέοι και θα οδηγηθούν στη φυλακή. Το δικαστήριο έκανε δεκτή την εισαγγελική πρόταση για προσωρινή κράτηση λόγω «σοβαρών ενδείξεων τέλεσης αδικημάτων».

«Κατ’ οίκον» για τον Γκιοκχάν Γκιονιούλ

Ο πρώην διεθνής ποδοσφαιριστής Γκιοκχάν Γκιονιούλ πήρε την «ελαφρύτερη» απόφαση: κατ’ οίκον περιορισμό και απαγόρευση εξόδου από τη χώρα.

Το σκάνδαλο αναμένεται να έχει συνέχεια, καθώς οι αρχές εξετάζουν νέα δεδομένα και πιθανές διασυνδέσεις στο δίκτυο χειραγώγησης.

Μετά τον καταιγισμό αντιδράσεων για τον γιγαντιαίο γερανό που εισήλθε στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας, τα μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής “έσπασαν” τη σιωπή τους και μίλησαν στη Χουριέτ, υπερασπιζόμενα την απόφαση που προκάλεσε σοκ σε ειδικούς και πολίτες. Η βασική τους γραμμή;

«Δεν υπήρχε άλλη λύση – η Αγία Σοφία βρίσκεται σε κατάσταση ανοιχτής καρδιάς».

«Η μεγαλύτερη επέμβαση από τους Fossati – Δεν μπορούμε να κλείσουμε το μνημείο»

Ο πολιτικός μηχανικός Mehmet Selim Ökten εξηγεί ότι όσα γίνονται σήμερα στην Αγία Σοφία είναι τα πιο εκτεταμένα έργα εδώ και 175 χρόνια, από την εποχή των θρυλικών αδελφών Fossati.

Ο τρούλος, λέει, χρειάζεται χαλύβδινη ενίσχυση πάνω και κάτω – και για αυτά τα φορτία «μόνο αυτός ο συγκεκριμένος γερανός μπορεί να δουλέψει».

Η Επιτροπή πραγματοποίησε 58 συνεδριάσεις, προσομοιώσεις, σεισμικές δοκιμές, ελέγχους υπεδάφους και υπόγειες σαρώσεις GPR πριν επιτρέψει την είσοδο του μηχανήματος.

«Χτίσαμε πλατφόρμα στα 46 μέτρα ύψος. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος», επιμένει.

UNESCO: «δεν απαγορεύει εργαλεία – απαγορεύει ζημιές»

Ο αρχιτέκτονας και σύμβουλος της UNESCO Can Binan, απαντά ευθέως στις κατηγορίες ότι η εγκατάσταση του γερανού παραβιάζει διεθνείς κανόνες:

«Δεν υπάρχει κανονισμός που να λέει “ο γερανός απαγορεύεται”. Η UNESCO ζητά μόνο το προφανές: να μην προκαλείται ζημιά.»

Και κάνει μια παρομοίωση που ξεχωρίζει:

«Οι εργασίες στην Αγία Σοφία είναι σαν εγχείρηση ανοικτής καρδιάς. Αν κάποιος απ’ έξω τη δει, θα τρομάξει. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι γίνεται κάτι λάθος».

«Το έκαναν και στη Notre Dame – Ακόμη μεγαλύτερους γερανούς»

Οι ειδικοί τονίζουν ότι το ίδιο μοντέλο επέμβασης εφαρμόστηκε:

• στην Notre Dame στο Παρίσι,
• στον Καθεδρικό του Dessau στη Γερμανία,

με ακόμη μεγαλύτερους γερανούς και κατασκευές.

Πριν μπει ο γερανός στην Αγία Σοφία έγιναν:

• υπόγειες σαρώσεις για κενά,
• ενίσχυση των στοών στο υπέδαφος,
• σεισμικές δοκιμές,
• 5–6 προσομοιώσεις.

Το τελικό σύστημα χαλύβδινης ενίσχυσης θα φτάσει τους 530 τόνους. Ο γερανός των 45 τόνων, όπως λένε, «είναι ο μικρότερος πονοκέφαλος».

Καμία σχέση με ‘μείωση κόστους’

Οι επιστήμονες απορρίπτουν πλήρως το επιχείρημα ότι ο γερανός επελέγη για οικονομικούς λόγους:

«Δεν υπάρχει υπολογισμός κόστους. Χρησιμοποιούμε ό,τι πιο προηγμένο υπάρχει.»

Παραδέχονται ότι προηγήθηκαν καβγάδες μεταξύ τους, έντονες διαφωνίες και πολύμηνες διαβουλεύσεις μέχρι να καταλήξουν στη συγκεκριμένη μέθοδο.

Γιατί τόσο μεγάλη οργή; «Πολιτική πόλωση» 

Τα μέλη της Επιτροπής αποδίδουν μεγάλο μέρος της οργής στην πολιτική πόλωση και στην αδυναμία του κοινού να κατανοήσει τόσο εξειδικευμένες εργασίες:

«Ο κόσμος βλέπει έναν τεράστιο γερανό και πανικοβάλλεται. Αλλά η Αγία Σοφία δεν μοιάζει με κανένα άλλο κτίσμα. Υπάρχουν ακόμη σημεία που δεν έχουν διερευνηθεί».

Καταλήγουν προειδοποιώντας:

«Δεν πρέπει να εκτοξεύονται εύκολα κατηγορίες από τα κοινωνικά δίκτυα. Γίνεται σοβαρή δουλειά.»

Παρά την οργή που προκάλεσαν οι εικόνες, η Επιστημονική Επιτροπή επιμένει ότι η εισαγωγή του γερανού είναι αναγκαία, επιστημονικά τεκμηριωμένη και η μόνη λύση που δεν θα έθετε σε κίνδυνο το μνημείο ούτε θα απαιτούσε το κλείσιμό του.

Η Επιτροπή, η οποία φέρει την ευθύνη του επιστημονικού σχεδιασμού και της επίβλεψης των εργασιών, αποτελείται από τους:

Καθηγητή Can Binan (αρχιτέκτονα),

Καθηγήτρια Asnu Bilban Yalçın (ιστορικό τέχνης),

Καθηγητή Ahmet Güleç (χημικό – ανάλυση υλικών),

Αναπλ. Καθηγητή Mehmet Selim Ökten (πολιτικό μηχανικό),

Καθηγητή Hasan Fırat Diker (αρχιτέκτονα).

Kύμα αντιδράσεων Tούρκων ειδημόνων για την είσοδο βαρέων οχημάτων στο μνημείο

«Αν το κτίριο καταρρεύσει, ο κόσμος θα το χρεώσει στους Τούρκους», δήλωσε ο διεθνούς φήμης ιστορικός İlber Ortaylı σχετικά με τις εικόνες βαρέων οχημάτων που εισήλθαν στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων εργασιών αποκατάστασης.

«Η Αγία Σοφία δεν μπορεί να αντέξει αυτό το βάρος» 

Ο Ortaylı στην ανάρτησή του σημειώνει:

«Η Αγία Σοφία δεν μπορεί πραγματικά να αντέξει αυτό το βάρος. Δεν έχουν καμία ιδέα από αρχιτεκτονική. Αφήστε το φορτηγό, τον γερανό… ούτε αυτοκίνητο δεν μπορεί να μπει εκεί. Οι επιπτώσεις αυτών των παρεμβάσεων θα γίνουν αισθητές αργά ή γρήγορα. Το υπόγειο του κτιρίου είναι γεμάτο τούνελ. Όλοι όσοι έρχονται στην Αγία Σοφία συμπεριφέρονται σαν να είναι ιδιοκτησία του πατέρα τους. Το επαναλαμβάνω: αν το κτίριο καταρρεύσει, ο κόσμος θα το χρεώσει στους Τούρκους. Σε ποια στοιχεία βασίζονται; Ρώτησαν τον Ανθέμιο ή τον Mimar Sinan; Θα γράψω πιο αναλυτικά το Σαββατοκύριακο.»

Αρχιτέκτονες και ιστορικοί τέχνης κλιμακώνουν την κριτική

korhan gümüş: «Η αγία Σοφία μετατρέπεται σε χώρο επίδειξης ισχύος»

Η Cumhuriyet, με τίτλο «Φύγετε από την Αγία Σοφία», φιλοξενεί την κριτική του αρχιτέκτονα Korhan Gümüş, ο οποίος επισημαίνει ότι:

• τα υπερμεγέθη κατασκευαστικά μηχανήματα «αποτελούν απειλή για τη φύση και τον πολιτισμό»,
• στους υπευθύνους «λείπει ο σεβασμός προς το μνημείο και η διάθεση διαλόγου»,
• οι παρεμβάσεις γίνονται «χωρίς τη συμμετοχή ανεξάρτητων επιστημονικών φορέων»,
• και το έργο μετατρέπεται σε «επίδειξη κυριαρχίας», καθώς – όπως λέει – «θέλουν να δείξουν πως κι αυτό το κάναμε εμείς».

Κατά τον Gümüş, η απουσία ενός πραγματικού συστήματος διαχείρισης έργου οδηγεί στο να «χάνονται το νόημα και η αξιοπιστία» όλων των επίσημων ανακοινώσεων.

Nezih Başgelen: «45 τόνοι μέσα στο μνημείο – κίνδυνος μη αναστρέψιμων ζημιών»

Ο αρχαιολόγος και πρόεδρος της Πλατφόρμας Παρακολούθησης Πολιτιστικής & Φυσικής Κληρονομιάς, Nezih Başgelen, προειδοποιεί ότι η Αγία Σοφία βρίσκεται μπροστά σε «εξαιρετικά κρίσιμη φάση».

Σύμφωνα με τον ίδιο:

• στο πλαίσιο της δεύτερης φάσης των εργασιών έχει εγκριθεί προσωρινή μεταλλική κατασκευή για τον κύριο θόλο,
• οι χαλύβδινες δοκοί ύψους 43,5 μ. απαιτούν μεταφορά υλικών μέσω βαρέων μηχανημάτων,
• το μεγαλύτερο όχημα που εισήλθε στον ναό ζύγιζε 45 τόνους, γεγονός που προκάλεσε την έκρηξη δημόσιας ανησυχίας.

Ο Başgelen τονίζει:

«Υπάρχει κίνδυνος μη αναστρέψιμων ζημιών. Η αποκατάσταση δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται μόνο τεχνικά. Πρέπει να τηρούνται οι παγκόσμιες αρχές προστασίας.»

Eπίσκεψη στο μνημείο – Aπογοήτευση για έλλειψη ενημέρωσης

Κατά την επίσκεψή του στις 24 Νοεμβρίου:

• διαπίστωσε σκαλωσιές σε χώρους ανοιχτούς στο κοινό,
• εμποδίστηκε να φωτογραφίσει από τους φύλακες,
• οδηγήθηκε στον διευθυντή, χωρίς να δοθεί επιστημονική ενημέρωση από ειδικούς.

Ο ίδιος υπογραμμίζει ότι η προστασία της Αγίας Σοφίας είναι «εθνική και διεθνής ευθύνη» και ότι η κοινωνική αντίδραση αποτελεί «θετικό σημάδι ευαισθητοποίησης».

Gürol Sözen: «O χώρος μοιάζει με αγορά μηχανημάτων – Eίναι βίαιη εικόνα»

Σε ξεχωριστή παρέμβαση, ο ζωγράφος, συγγραφέας και ιστορικός τέχνης Gürol Sözen σημειώνει:

• ότι το θέμα της Αγίας Σοφίας «δεν θα φύγει ποτέ από την επικαιρότητα»,
• ότι τα μωσαϊκά της αποτελούν μοναδικό παγκόσμιο θησαυρό,
• και ότι οι εικόνες βαρέων οχημάτων συνιστούν «πρόσκληση για βία».

Χαρακτηριστικά αναφέρει:

«Ο χώρος όπου φοβόμασταν να αφήσουμε φωτογραφική τσάντα 3–5 κιλών έχει γίνει λαϊκή αγορά γερανών και φορτηγών. Είναι πικρό παράδειγμα της στάσης μας απέναντι στον πολιτισμό και την τέχνη.»

Tο γενικό πλαίσιο: Aυξημένη κοινωνική ευαισθησία – Eντεινόμενη δημόσια πίεση

Σύμφωνα με την εικόνα που μεταφέρουν τα τουρκικά ΜΜΕ:

1. Η κοινωνική αντίδραση είναι έντονη και διακομματική.
2. Η συζήτηση επικεντρώνεται στις στατικές αντοχές και στο βάρος των οχημάτων.
3. Οι επιστήμονες ζητούν πλήρη διαφάνεια και συμμετοχή ανεξάρτητων φορέων.
4. Η Αγία Σοφία αντιμετωπίζεται ολοένα και περισσότερο ως «ευθύνη παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς» και όχι ως απλό εργοτάξιο.

Με το άρθρο που αναμένεται να δημοσιεύσει ο İlber Ortaylı το προσεχές Σαββατοκύριακο, το θέμα προδιαγράφεται να παραμείνει στην πρώτη γραμμή της τουρκικής δημόσιας σφαίρας.